Recenzja filmu "Istoty fantastyczne"
19 maja 2024
(8 opinii)
Recenzja filmu "Biała odwaga". Bez patosu o niewygodnych faktach
9 marca 2024, godz. 14:00
Osadzony wśród masywnych szczytów i zakorzeniony w zakopiańskiej historii film Marcina Koszałki przypomina trochę krajobraz samego Podhala. Są więc w "Białej odwadze" fragmenty monumentalne i zapierające dech w piersiach niczym połyskujące w słońcu góry, ale nie brakuje też momentów, w których opowieść snuje się jak mgła po dolinach i pozbawia nas pięknych widoków. Nawet jednak w tych niskich partiach nowe dzieło autora "Czerwonego pająka" prezentuje się okazale, a sam reżyser udowadnia, że można w naszym kraju bez histerii i sztucznego patosu opowiadać o niewygodnych faktach.
Nie był to z pewnością najłatwiejszy projekt w reżyserskiej karierze Marcina Koszałki. O skali trudności świadczy choćby to, że w wysokie partie Tatr trzeba było kilkukrotnie wnosić ważący po kilkadziesiąt kilogramów sprzęt służący realizacji scen wspinaczkowych. Znacznie większym ciężarem było chyba jednak podjęcie przez twórców "Białej odwagi" wyzwania, jakim okazało się opowiadanie o Goralenvolk. Była to nazwa ideologicznej operacji nazistów, którzy za pomocą manipulacji, ale przede wszystkim poprzez metody zastraszania i pod groźbami wysiedlenia chcieli nastawić ludność Podhala przeciwko Polsce.
KINO Najnowsze premiery kinowe
Góralom wmawiano więc ich rzekome pokrewieństwo z Gotami i obiecywano terytorialną niezależność pod szyldem III Rzeszy. Niemieckiemu okupantowi zależało w ten sposób na wspomaganiu ich krwawych działań, a docelowo chodziło po prostu o germanizację całego regionu. Temat kolaborujących górali dla Marcina Koszałki wydawał się intrygującym materiałem na filmową opowieść. Dla lokalnych środowisk na Podhalu już niekoniecznie. Nie obyło się więc bez protestów, skarg i wciągnięcia w okołofilmowy spór polityków (i to tych z najwyższych szczebli). Zamieszanie wokół "Białej odwagi" skutkowało choćby trudnościami ze znalezieniem specjalizującego się w tańcu góralskiego zespołu, który wziąłby udział w nagraniu niektórych scen.
I jak to w naszym kraju często bywa w ostatnim czasie większość oskarżeń i zarzutów pod adresem filmowców kierowano jeszcze przed oficjalną premierą ich dzieła. Spodziewano się lawiny komentarzy i zażaleń, a tymczasem jedyną lawiną jest ta, która w jednej ze scen przysypuje bohaterów "Białej odwagi". Trzymając się faktów, a przede wszystkim tworząc z Goralenvolk jedynie tło głównej opowieści, Marcin Koszałka po prostu nie dostarczył argumentów za tym, by negować jego pracę i artystyczną wizję.
"Biała odwaga" bez przekłamań i oceniania
Przede wszystkim jest to bowiem film o ludzkich namiętnościach, słabościach i trudach radzenia sobie z ekstremalną sytuacją, jaką jest wojna. Głównymi bohaterami "Białej odwagi" są bracia Jędrek (Filip Pławiak) i Maciej (Julian Świeżewski). Obaj wywodzą się z jednej z bardziej wpływowych rodzin na Podhalu. Ich ojciec, licząc na zyski wynikające z połączenia swojej rodziny z innym znamienitym rodem, nakazuje starszemu synowi poślubienie Bronki (Sandra Drzymalska). Problem w tym, że dziewczyna już kocha młodszego Zawrata. I to z wzajemnością. Bunt młodych na niewiele się zdaje. Do zaślubin ostatecznie dochodzi, a zrozpaczony Jędrek wyjeżdża do Krakowa.
Tam mężczyzna poznaje Wolframa (Jakub Gierszał) - Niemca, który dzieli z polskim góralem tę samą pasję do wspinaczek. Gdy wybucha wojna, Jędrek za namową przyjaciela coraz mocniej zaczyna wierzyć w to, że jego lud naprawdę ma niemieckie korzenie, a prawdziwym wrogiem górali nie są okupanci, lecz Polacy. Właściwie nie do końca wiadomo, czy młody Zawrat dał się zmanipulować nazistowską doktryną czy we współpracy z Niemcami faktycznie upatrywał jedynej szansy na ocalenie swoich pobratymców. A może po prostu chciał w ten sposób odegrać się na Macieju, który kategorycznie odrzucił koncepcję kolaboracji.
W rzeczywistości idea Goralenvolk nie trafiła na zbyt żyzny grunt. Co prawda nie brakowało tych, którzy niemieckie listy lojalnościowe podpisywali, ale w przeważającej większości czynili to pod groźbami wysiedlenia lub aresztu. Świadomych kolaborantów była tak naprawdę garstka i na ten aspekt Koszałka w swoim filmie zwraca szczególną uwagę. Jednocześnie konsekwentnie wzbrania się przed ferowaniem wyroków i ostracyzmem. Korzystając ze swojego imponującego doświadczenia w roli dokumentalisty, po prostu obrazuje widzowi decyzje poszczególnych postaci i wynikające z tego konsekwencje. Ocenę moralną pozostawia już nam. Nie ma tu mowy o jakimkolwiek szantażu emocjonalnym, podbijaniu ekranowej prawdy niepotrzebnym patosem czy budowaniu czarno-białej narracji.
Imponujące otwarcie, potem już coraz większy chaos
Takie surowe i dokumentalne podejście Koszałki do tematu sprawia, iż "Biała odwaga" nie ugina się pod ciężarem podręcznikowej historii i nie stanowi jedynie pretekstu na ściągnięcie do kin szkolnych wycieczek. A to dlatego, że góralska kolaboracja jest tu jedynie tłem o wiele bardziej emocjonujących międzyludzkich zatargów. Oczywiście głównie na linii Jędrek - Maciej. O ile jednak wspomniane doświadczenie Koszałki z kina dokumentalnego świetnie sprawdza się pod kątem porządkowania i eksponowania historycznych faktów, o tyle pozostawia spory niedosyt pod względem dramaturgicznym.
W znakomitym pierwszym akcie jeszcze te emocje gdzieś podskórnie buzują. Konflikt braci intensywnie narasta, metafizyka gór zgrabnie koreluje z realizmem postaci i ich zachowań, napięcie jest niemal namacalne i czuć już podświadomie nadchodzące widmo wojny. Niestety w drugiej części filmu ta fabularna i wizualna spójność po prostu się rozjeżdżają. Koszałka nie potrafi już uporządkować i doprowadzić do końca zbyt wielu wątków. Nadmiar treści spłyca także samych bohaterów, których postawy (a właściwie ich ciągła zmiana) stają się dla widza zagadkowe i niekonsekwentne. A nader wszystko wymuszone.
Imponują nie tylko górskie plenery, ale też aktorzy
Koszałce z pewnością więc brakuje dramaturgicznego zacięcia, ale na pewno nie można mu odmówić realizacyjnej wprawy. Zresztą nie mogłoby być inaczej, skoro autor "Czerwonego pająka" oprócz tego, że jest sprawnym reżyserem, to przede wszystkim jest niezwykle cenionym operatorem. I widać to choćby w sposobie ilustrowania piękna i mistycyzmu polskich gór. "Biała odwaga" to jeden z tych tytułów, które oddają zniewalający hołd nieokrzesanej naturze Tatr. Szerokie plany prezentują się w niektórych momentach wręcz wspaniale. Równie imponująco wyglądają sceny wspinaczkowe. Do tego dochodzi jeszcze bezbłędne operowanie muzyką i dźwiękiem, co pod tym względem wywyższa "Białą odwagę" ponad większość rodzimych produkcji ostatnich lat.
Za maestrią obrazu nadąża też znakomita gra aktorska. Julian Świeżewski jest wręcz wybitny w swoim ascetyzmie. Sandra Drzymalska bezbłędnie oddaje dramat kobiety uwikłanej w rodzinną waśń, a jednocześnie pragnącej niezależności. Najmocniej jednak błyszczy Filip Pławiak. Jego Jędrek to postać niemal wyciągnięta z greckiej tragedii. Człowiek stojący na emocjonalnej i moralnej krawędzi. I właśnie ten wewnętrzny konflikt młodemu aktorowi udało się oddać na ekranie z celującą wręcz wiarygodnością. Warto jeszcze podkreślić ogromny wysiłek, jaki Pławiak włożył w proces przygotowań do filmu. Aktor wspinania się po górach uczył się od podstaw i w przeszło rok osiągnął poziom, który umożliwił nagrywanie większości scen wysokościowych.
Samemu filmowi raczej tych najwyższych szczytów zdobyć się nie udało. Po świetnym otwarciu "Biała odwaga" pozostawia widza z pewnym niedosytem. Z piękną symboliką ostatnich scen, ale jednak zarazem z poczuciem emocjonalnego niedokarmienia. Koszałka po raz kolejny okazał się pobudzającym wyobraźnię (głównie za pomocą obrazu) gawędziarzem, ale dość przeciętnym dramaturgiem. Mimo wszystko warto jednak na tę filmową wspinaczkę się wybrać, choć trzeba się nastawić na to, że w pewnym momencie pozbawieni zostaniemy przydatnej asekuracji.
Film
Zobacz także
Królestwo Planety Małp: bywało lepiej
12 maja 2024
(34 opinie)
"Kaskader": kciuk w górę, a nawet dwa
2 maja 2024
(22 opinie)
Opinie (155) ponad 10 zablokowanych
-
2024-03-09 21:28
Nazistowskie Niemcy stały się swego rodzaju elementem popkultury (6)
Niestety, ale współcześni ludzie mają bekę z tych "klimatów". Wielkie flagi ze swastykami, monumentalne ala świątynie (tylko bez Boga) ten ogrom żołnierzy ubranych jednakowo w tych swoich mundurach z Hugo Boss, no i do tego Hitler z tym charakterystycznym wąsem, fryzurą i kiczowatym sr*czkowatym mundurem.
Wszyscy wiedzą, że to było złe, ale i tak wielu ten klimat pociąga, bo to wrażenie takiego zła ostatecznego.- 20 23
-
2024-03-09 22:23
(1)
Chora jest normalizacja tej patologii (ustrój nazistowski to taka polityczna patologia). Z tego nie ma się co śmiać, tylko walczyć, bo to niemieckie dziadostwo chciało zająć prawie całą Europę. Przecież oni nie tylko Polakom szkodę wyrządzili. Francję zajęli i okupowali, o tym nikt nie mówi. Ci Niemcy nazistowscy byli nienormalni.
- 15 3
-
2024-03-31 06:10
Kto o tym nie mówi?
Kto nie wie, ze nazistowska niemiecka sfora wyrządziła krzywdę całej Europie i w zasadzie światu? Nie nie mówią? To proszę pooglądać filmy francuskie, holenderskie, i wiele innych.
- 0 0
-
2024-03-10 03:21
Dlatego dziś stworzyli odwrócone lustro
Wiele uśmiechniętych kolorkow na fladze ale ten sam fanatyzm zeby wszedzie to wisiało, czy to sejm, Westerplatte 1 wrzesnia czy miasta....do tego stworzone rasy które mają mieć więcej przywilejów. Dzzisiaj to takie polączenie ideologii niemiekiej i rosyjskiej która płynie cały czas w ich zakłamanych żyłach...wystarczy posłuchać wypowiedzi w europarlamencie......:(
- 17 9
-
2024-03-11 12:22
Jak bez boga? (2)
A co mieli napisane na klamrach żołnierskich pasów?
- 0 4
-
2024-03-11 14:00
Moim honorem jest wierność.
- 1 1
-
2024-03-11 17:08
na pasach mieli napisane Gott mit Uns ale widocznie 3 calowe dziala czolgu T34 mialy wiecej w sobie
sily przekonujacej.
- 4 0
-
2024-03-09 23:01
Recenzja filmu, czy raczej dywagacje na temat opinii o historii obecnych górali?
- 3 0
-
2024-03-09 23:29
Nade wszystko
A nie: nader wszystko
- 6 1
-
2024-03-09 23:30
Współczesna propaganda niczym nie różni się od stalinowskiej.
- 9 1
-
2024-03-10 00:04
Wlasnie obejrzałem Diune 2 musiałem sie po pysku walic co 15 minut by nie zasnac na niej :) (2)
- 11 0
-
2024-03-10 06:01
Prawda (1)
Ja na pierwszej części wytrzymałem może z 10. Drugiej nawet nie próbowałem.
- 2 0
-
2024-03-11 21:41
Żuwno
Nie film
- 1 0
-
2024-03-10 01:15
hipokryzja najwyższych lotów (3)
Każdy rozsądny wie że górale współpracowali z hitlerowcami, nie wszyscy, ale zdecydowana większość.
Powód ?
Taki sam jak dzisiaj, tak i wtedy, dudki- 6 13
-
2024-03-11 21:50
Większość? (1)
No może po Słowackiej stronie...
Zdecydowana większość górali była przeciwko Niemcom, działali w konspiracji. Goralenvolk to takie coś jak na Śląsku czy na Kaszubach - tworzone przez Niemców, na siłę, gdzie kilku kolaborantów usilnie starało się firmować ruch jako większość... Bo i po co w górach działała katownia gestapo, skoro Twoim zdaniem górale masowo współpracowali z SS?- 1 0
-
2024-03-23 12:25
ale co to za argument
że hitlerowcy mieli katownie w miejscowościach które wymieniłeś, to według ciebie górali ma wybielić, rozgrzeszyć ?gestapo miało w większości wiekszych skupiskach ludzkich katownie, więc argument słaby. Górale współpracowali z gestapo, jedni dla ideii, drudzy z przekonania, inni dla pieniędzy a jeszcze inni ze strachu. To samo tyczy się Kaszubów i innych nacji.
- 0 0
-
2024-03-11 22:40
A skąd ta więszość przylazła Ci do głowy?
Nie wiem czy wiesz, ale na Podhalu intensywnie działał ruch oporu. A większych miastach na Podhalu gestapo miało swoje katownie gdzie intensywnie przesłuchiwano złapanych członków ruchu oporu. Gestapo miało swoje więzienia w Szczawnicy, Nowym Targu, Czarnym Dunajcu, Jordanowie, Makowie, Rabce.
Raczej nie potrzebowali by ich tyle, gdyby górale współpracowali.
Sam film to "political fiction" obliczony na zrzucenie win Niemców na Polaków. Ile oni zabiegów i kasy poświęcili na to, aby w filmach nie mówić o ich zbrodniach, a zbrodniarzy nie nazywać Niemcami, tylko "nazistami"- 1 0
-
2024-03-10 01:53
Polska nigdy nie współpracowała jako państwo z niemcami w przeciwieństwie do niektóych i to jest najważniejsze. (1)
Za współprace była kara śmierci a to, że znalezli sie kolaboranci to już inna sprawa.....sa do dziś i nie trzeba szukac daleko.
- 13 1
-
2024-03-11 22:26
Niemcy poświęciły wiele wysiłku aby nie być kojarzone z II WŚ
Zamiast Niemców występują mityczni "hitlerowcy" czy "naziści". Ten film próbuje wymazać takich ludzi jak Ujek Krzeptowski, Bronisław Czech czy Stanisława Marusarz lub jego siostrę, Helenę Marusarz.
W PL jest dużo nielubiących Polski i Polaków "tfurców". Proszę poszukać sobie w internecie o hotelu Palace - który w wojnę stanowił siedzibę gestapo. Co tam Niemcy wyrabiali z ludźmi.- 0 0
-
2024-03-10 05:58
Co ma "bialosc" filmu do schwarzcharakterow?
- 5 0
-
2024-03-10 22:18
Mam zastrzeżenia co wątków wspinaczkowych. W tym filmie są wyjątkowe anachronizm. Amnezja zwana właśnie białą odwagą, jest stosowana dopiero od końca lat 50-tych. Wśród górali nie bylo właściwie wspinaczy zwlaszcza ekstremalnych. Kazalnice zdobył Łapiński z Paszuchą w 1942r.
Także w tamtym czasie nie wspinano się
solo. Skoda,że autor filmu nie przeczytał nic o historii polskiego taternictwa.- 7 0
-
2024-03-11 07:46
(2)
Góry uwielbiam,ale górali nigdy nie lubiłam
- 2 4
-
2024-03-11 22:28
Nie każdy facet w Zakopanem na ulicy handlujący czy oferujący usługi to góral...
Wielu zwyczajnie się przebiera, ale ich rodowód to np lata 70 wioska na pomorzu.... Tak kumpel wyjechał ok 2000r w góry, robi w "turystyce".
- 1 0
-
2024-03-17 13:37
Kto jest góralem?
Kolegę urodzonego w Zakopanem nazwałem góralem ale on kategorycznie zaprzeczył. Góralem jest ten, który jest (przynajmniej) wnukiem urodzonego w górach i bardzo tego pilnują.
A kolega jest mówił o sobie - Zakopianczyk.- 0 0
Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.
Kina
Gdańsk
Helios Forum Gdańsk
Forum Gdańsk
Helios Alfa Centrum
Alfa Centrum
Helios Metropolia
Galeria Metropolia
Cinema1
Galeria Morena
Kino Muzeum
Muzeum II Wojny Światowej
Kino IKM
Instytut Kultury Miejskiej
Gdynia
Helios Riviera Gdynia
Centrum Riviera
Sopot
Multikino Sopot
Centrum Haffnera
Rumia
Multikino Rumia
Galeria Rumia
Filmy
