Tragedia na wielkim ekranie. Recenzja filmu "Smoleńsk"

Tomasz Zacharczuk

9 września 2016 (artykuł sprzed 7 lat)

Opinie (531)

Sześć lat po pamiętnych kwietniowych wydarzeniach tragedia smoleńska znów rozgrzewa opinię publiczną. Po kilku nieudanych podejściach film Antoniego Krauzego wreszcie ujrzał światło dzienne. Podczas gdy śmierć pary prezydenckiej i 94 pozostałych osób potrafiła choć na chwilę zjednoczyć Polaków, tak filmowy "Smoleńsk" może jedynie pogłębić różnice i podziały, prezentując do tego dość marny poziom artystyczny.

To, co zdarzyło się 10 kwietnia 2010 roku w lesie w okolicach Smoleńska na stałe zapisało się na kartach polskiej historii i głęboko wryło się w serca milionów Polaków. Śledzenie dramatycznych doniesień z Rosji, a później oglądanie pogrzebowych uroczystości na przemian napawało smutkiem, szokiem i niedowierzaniem. I w takim też tonie utrzymany jest film Antoniego Krauzego. Sporo tu jednak dodatkowej goryczy, żalu i desperackiej próby wyjaśnienia okoliczności smoleńskiej tragedii.

Twórcy filmu od niemal pierwszego kadru konsekwentnie trzymają się obranego kursu i punkt po punkcie odhaczają na ekranie kolejne argumenty na poparcie tezy o zamachu w Smoleńsku. Brakuje jednak przeciwwagi czegoś, co pozwoli widzowi samodzielnie wyciągnąć wnioski i skonfrontować ze sobą często sprzeczne sygnały. Taka jednak była wizja reżysera, który miał pełne prawo nadać filmowej historii autorskich kształtów i nasycić ją własnymi przekonaniami. W efekcie dostajemy przeraźliwie jednostronny i płytki emocjonalnie obraz posmoleńskiej rzeczywistości.

Nina (Beata Fido) drogą dziennikarskiego śledztwa próbuje rozwikłać okoliczności katastrofy smoleńskiej. Stopniowo staje się zwolenniczką teorii o zamachu.

Mnożące się z każdą minutą wątki polityczne i kontrowersje wokół śledztwa niestety w przygniatający sposób tłumią ludzkie, indywidualne dramaty. Niewiele jest w "Smoleńsku" momentów refleksji i zadumy nad portretem ofiar, które potraktowane zostały bardzo ogólnikowo. Społeczny i polityczny przekrój, jaki prezentowali pasażerowie pechowego Tupolewa, mógłby stanowić grunt pod interesujące pojedyncze filmowe historie. Szumnie zapowiadana przez producentów filmu rekonstrukcja relacji między prezydentem a pierwszą damą nijak ma się do ekranowej rzeczywistości. Para prezydencka i specyficzna więź łącząca małżonków gubi się w reżyserskim chaosie. Postać Lecha Kaczyńskiego pojawia się zresztą dopiero w połowie filmu. Ekranowej Marii Kaczyńskiej w filmie jest jeszcze mniej. Antoni Krauze spektakularnie zmarnował potencjał psychologicznej analizy tragicznie zmarłych w Smoleńsku. Szkoda tym większa, że reżyser w "Czarnym Czwartku" doskonale potrafił oddać osobiste dramaty swoich bohaterów na tle dramatycznych wydarzeń na Wybrzeżu.

Sporo niechlujstwa i nieładu znajdziemy w warstwie technicznej filmu. Niezłe zdjęcia Michała Pakulskiego nikną w montażowym rozgardiaszu. Film jest niemiłosiernie pocięty, nieznośnie fragmentaryczny i przeładowany liczbą scen. Nie trzeba być wprawionym kinomanem, żeby bez problemu zauważyć, że "Smoleńsk" przeszedł kilka etapów montażowych, a każdy z nich nadzorowała chyba inna osoba. W rezultacie dochodzi do absurdalnych sekwencji, w których bohaterowie wymieniają między sobą po jednym zdaniu i następuje bezmyślne cięcie. Problem z finansowym dopięciem przedsięwzięcia widać gołym okiem w podrzędnej jakości efektach specjalnych, które przyprawiają o ból głowy.

Doświadczonemu filmowcowi, jakim jest Antoni Krauze, nie wypadało całkowicie oblać testu z reżyserskiego fachu, toteż znajdziemy w "Smoleńsku" kilka porządnie skręconych sekwencji, przykrytych jednak nadmiarem materiałów telewizyjnych. Zwłaszcza początek filmu przypomina bardziej dokumentalny reportaż z posmoleńskich wydarzeń aniżeli fabularną opowieść o kulisach tragedii. Swoją robotę bez zarzutu wykonał za to Michał Lorenc, któremu kolejny raz udało się stworzyć nienachalną, ale bardzo klimatyczną ścieżkę dźwiękową, która w odpowiednich momentach intonowała smutną melodię ekranowych dramatów.

Postać prezydenta Lecha Kaczyńskiego (Lech Łotocki) pojawia się dopiero w połowie filmu. Tak naprawdę niewiele dowiadujemy się o tej postaci.

Uzupełnieniem artystycznej (warte podkreślenia) porażki "Smoleńska" jest z jednej strony przerysowane, a z drugiej zaś jałowe aktorstwo. Paradoksalnie najlepiej prezentują się tu odtwórcy dalszoplanowych ról (Aldona Struzik jako Generałowa czy obiecujący Lech Łotocki w roli prezydenta Kaczyńskiego). Kreacje Redbada Klynstry (Redaktor) czy Jerzego Zelnika (Dyplomata) zakrawają już o niezamierzony komizm i karykaturalne przeładowanie. Prawdziwym aktorskim nieszczęściem, jakie przydarzyło się filmowi jest jednak Beata Fido w głównej roli telewizyjnej reporterki. Fatalne umiejętności (bądź ich brak) widoczne są w każdym posągowym geście i bezuczuciowym słowie wypowiadanym przez bohaterkę. To zatrważający przykład anty-aktorstwa spod znaku produkcji typu "W-11" lub "Szpital", zupełnie nieadekwatny do tragicznej historii wokół której bazuje "Smoleńsk".

W pogoni za chęcią udowodnienia swoich tez za wszelką cenę Krauze traci wyczucie ekranowej historii, która ciągnie widza na poboczne tory, odrywając go od rodzinnych i indywidualnych dramatów ofiar katastrofy smoleńskiej i ich bliskich. Największego ładunku emocjonalnego dostarczają archiwalne zdjęcia telewizyjne, podczas gdy ekranowe postaci snują się jedynie po fabularnej osi opowieści. W konsekwencji "Smoleńsk" paradoksalnie nie wzbudza aż takich emocji, jakich moglibyśmy się spodziewać. Wątek dziennikarskiego śledztwa urywa się w martwym punkcie, pozostawiając jałową dziennikarkę samą sobie. Z kolei poprawnie zrealizowanym zabiegiem było fragmentaryczne ukazanie tragicznego lotu Tupolewa. Nie dostajemy od razu na tacy finalnej katastrofy. Dwuwarstwowa narracja prezentuje nam kulisy reporterskiego dochodzenia, a gdzieś pomiędzy kadrami skrywa się historia, która dzieje się na pokładzie samolotu.

Filmowy "Smoleńsk" swoją kiepską artystycznie jakością nie współgra z ogromem tragedii z jaką musieli zmierzyć się nie tylko bliscy ofiar smoleńskich, ale i wszyscy Polacy. Przesiąknięta polityczną agitacją opowieść z pewnością oddaje hołd zmarłym, ale tylko po to, by stanowić wyjściową bazę do przemycania kolejnych teorii na temat katastrofy. A przecież para prezydencka, ale również doświadczeni politycy, wojskowi, stewardessy czy piloci zasługują na to, by opowiedzieć ich historię w godny i wielopłaszczyznowy sposób. Taki, który pozwoli widzowi pomyśleć, a nie tylko stworzy okazję do jeszcze głębszych podziałów. Pozostaje mieć nadzieję, że nigdy więcej nie będziemy świadkami takich wydarzeń ani takich filmów.

OCENA: 3/10

Tomasz Zacharczukt.zacharczuk@trojmiasto.pl

Film

5.5

51 ocen

Opinie (531) ponad 20 zablokowanych

Sortowanie
- Od najnowszych
- Od najstarszych

Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2016-09-09 21:20

hicior

należy nakazać w szkołach żeby poszli oglądać na siłę, potem żołnierze, policja, służby a potem urzędnicy...........niech się im zwróci

Leszek
7 lat
- 10 7
Twoja opinia

Zmień treść

należy nakazać w szkołach żeby poszli oglądać na siłę, potem żołnierze, policja, służby a potem urzędnicy...........niech się im zwróci
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2016-09-09 21:18

to już lepszy

film urwał się mojemu kumplowi po wódce !

enej
7 lat
- 22 7
Twoja opinia

Zmień treść

film urwał się mojemu kumplowi po wódce !
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2016-09-09 21:18

A to komedia czy film rysunkowy?

Pytam , bo sam nie widziałem , ale po wyjściu z kina publiczność była rozbawiona i słychać było głośne śmiechy.

kinoman
7 lat
- 24 9
Twoja opinia

Zmień treść

Pytam , bo sam nie widziałem , ale po wyjściu z kina publiczność była rozbawiona i słychać było głośne śmiechy.
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2016-09-09 21:14

ile?!!!!!!!!

3/10 ?!?!?! ile?!
zwiększam skale ocen do 100 i daję 1. na zachętę :)
może w drugim odcinku (bo mam nadzieję, że to był dopiero pierwszy) będzie lepiej: coś o helu może, rozpylonej mgle lub ataku Marsjan.
No bo przecież nie będzie nic o komendach odejścia, intruzach w kokpicie pilotów, presji prezydenta (śp), rozmowie bliźniaków, złamaniu wszelkich procedur, braku warunków pogodowych, złym rozpoznaniu, braku uprawnień pilotów, którym kazano złamać przepisy wojskowe etc, etc.

POlaKOD
7 lat
- 37 8
Twoja opinia

Zmień treść

3/10 ?!?!?! ile?! zwiększam skale ocen do 100 i daję 1. na zachętę :) może w drugim odcinku (bo mam nadzieję, że to był dopiero pierwszy) będzie lepiej: coś o helu może, rozpylonej mgle lub ataku Marsjan. No bo przecież nie będzie nic o komendach odejścia, intruzach w kokpicie pilotów, presji prezydenta (śp), rozmowie bliźniaków, złamaniu wszelkich procedur, braku warunków pogodowych, złym rozpoznaniu, braku uprawnień pilotów, którym kazano złamać przepisy wojskowe etc, etc.
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2016-09-09 21:13

Co tu się odjaniepawla?

Smolny1
7 lat
- 1 3
Twoja opinia

Zmień treść

Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2016-09-09 21:11

pozdrowienia dla kota jarka

wasyl
7 lat
- 25 11
Twoja opinia

Zmień treść

pozdrowienia dla kota jarka
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2016-09-09 21:08

Smoleńsk Smoleńsk i Smoleńsk... Do jasnej ciasnej dajcie sobie już z tym spokoj... Myślicie że rodziny zmarłych chca przezywac to jeszcze raz... Nie da sie cofnac czasu a braciszek wykorzystuje wszystko co sie da aby sciagnac nasz piekny kraj na samo dno...

Mysliwy
7 lat
- 41 17
Twoja opinia

Zmień treść

Smoleńsk Smoleńsk i Smoleńsk... Do jasnej ciasnej dajcie sobie już z tym spokoj... Myślicie że rodziny zmarłych chca przezywac to jeszcze raz... Nie da sie cofnac czasu a braciszek wykorzystuje wszystko co sie da aby sciagnac nasz piekny kraj na samo dno...
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2016-09-09 21:02

ja mam wrażenie

że ten film kręciły te chłopaki co śpiewały piosenkę "kto ma dziecko niech da dziecko .. hyc o podgłogę ... dziecko bęc

Maestro
7 lat
- 7 8
Twoja opinia

Zmień treść

że ten film kręciły te chłopaki co śpiewały piosenkę "kto ma dziecko niech da dziecko .. hyc o podgłogę ... dziecko bęc
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2016-09-09 21:01

w szkołach zacznie sie propaganda

- obowiązkowy seans dla uczniów (czyli chinska republika ludowa w polsce)

BANDZIOREK
7 lat
- 41 11
Twoja opinia

Zmień treść

- obowiązkowy seans dla uczniów (czyli chinska republika ludowa w polsce)
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2016-09-09 21:01

Beata Fido hehehehe

W gimnazjum lepiej dzieci grają. Kobieto - partnerko kuzyna Jarka - wstydu nie masz. Film klasy S, jak szmira.

śmiech na sali
7 lat
- 40 11
Twoja opinia

Zmień treść

W gimnazjum lepiej dzieci grają. Kobieto - partnerko kuzyna Jarka - wstydu nie masz. Film klasy S, jak szmira.
Regulamin dodawania opinii