Polak też potrafi. "Karbala" już w kinach

Tomasz Zacharczuk

11 września 2015 (artykuł sprzed 8 lat)

Opinie (81)

Polskie kino nareszcie doczekało się filmu wojennego, w którym eksplozje nie przypominają noworocznych fajerwerków, a dynamiką akcji można obsadzić niejedną hollywoodzką produkcję. I choć nie brakuje mankamentów i potknięć, a naszpikowane patosem zakończenie psuje nieco pielęgnowany przez cały film realizm, to "Karbala" zdecydowanie jest krokiem w dobrym kierunku.

Niesamowita historia obrony ratusza w Karbali przez grupkę polskich i bułgarskich żołnierzy to wybitny materiał na filmową adaptację. O bohaterskich czynach opinia masowa dowiedziała się dopiero w 2008 roku. Cztery lata po faktycznych wydarzeniach w Iraku. Dowodzący obroną porucznik Kaliciak po pięciu latach natomiast doczekał się tytułu ... żołnierza roku i nominacji na stopień podpułkownika. Niektórych uczestników akcji, jakby od niechcenia i na odczepne, uhonorowano także Gwiazdami Iraku. Na szczęście, filmowcy nie zmarnowali i nie zlekceważyli największej bitwy w nowoczesnej historii polskiej armii. "Karbala" Krzysztofa Łukaszewicza poraża przede wszystkim niesamowitym realizmem i profesjonalnym wykonaniem. Ponad 12-milionowy budżet nie był w tym przypadku bez znaczenia, a dzięki merytorycznemu wsparciu kapitana Kaliciaka, już po pierwszych scenach można było odetchnąć z ulgą. Szumne zapowiedzi i rosnące oczekiwania nie były na wyrost.

"Karbala" imponuje dopieszczeniem szczegółów, starannie przygotowaną scenografią, świetną charakteryzacją i niezwykle zgrabną synchronizacją obrazu z dźwiękiem i muzyką. Najlepiej jest to oczywiście widoczne w scenach wymiany ognia pomiędzy Polakami a bojówkami As-Sadry. Wrażenie robią nawet tak drobne detale jak kule odbijające się od metalowych barierek, za którymi bronią się żołnierze.

Minusem jest niestety z kolei nierówna praca kamery. Bardziej statyczne ujęcia ujmują subtelnym wyczuciem chwili i interesującymi kątami uchwycenia postaci oraz okazałych plenerów. Gdy jednak akcja się zagęszcza, operator jakby wpadał w panikę. Trzęsąca się i lawirująca między bohaterami kamera przyprawia momentami o ból głowy, zaciera cenne szczegóły i najzwyczajniej w świecie psuje odbiór. Tego rodzaju operatorski manewr oczywiście ma w zamyśle podkreślić realizm scen i jeszcze mocniej podkręcić dynamikę. Ciężko oprzeć się jednak wrażeniu, że w kluczowych przecież scenach górę nad płynnością bierze militarne "reality show".

Zresztą sceny bitewne tracą istotną wartość nie tylko przez pracę kamery. Wątki militarnych spięć, szczególnie nocne ataki Irakijczyków, są dziwacznie pourywane, trochę niechlujne i ... zbyt krótkie. Autentyczna obrona City Hall trwała 3 dni i 3 noce. W filmie nie do końca jednak to widać. Broniący ratusza Polacy i Bułgarzy ekspresowo rozstrzygają poszczególne potyczki z bojówkarzami, a ci z kolei do powtórnych ataków się nie kwapią. Zapewne w rzeczywistości wyglądało to podobnie, aczkolwiek na potrzeby filmu można było nieco puścić wodze fantazji i pozwolić widzowi jeszcze dłużej nacieszyć oko, bo naprawdę jest czym.

Wyobraźnią twórcy popisali się konstruując filmowe wątki i rozpisując postaci. I tu jednak nie sposób nie dopatrzyć się nierówności. Trochę nijako wypada Bartłomiej Topa. Jego bohater, czyli dowodzący obroną ratusza kapitan Kalicki, padł ofiarą zbytniej oszczędności emocjonalnej i wyrachowania. Przez to ekranowy Kalicki jest zbyt posągowy, a trochę za mało ludzki. Rekompensatą są barwne i nieźle skrojone postaci odgrywane przez Leszka Lichotę (kapral Maleńczuk) i Michała Żurawskiego (starszy Waszczuk). Po niezłym początku gubi się Tomasz Schuchardt (porucznik Sobański), choć wynika to głównie z losów jego postaci. Najgorzej niestety wypada wątek sanitariusza Kamila Grada (Antoni Królikowski). Irytujący, niezdefiniowany, nieporadny i wyklęty przez swoich żołnierz z infantylną i zupełnie niewiarygodną przemianą w końcowych scenach. Element scenariusza zdecydowanie do odstrzału.

Filmową "Karbalę" Łukaszewicz wzbogacił jeszcze o kilka wątków, które nie pojawiły się ani feralnego kwietnia 2004 roku, ani w późniejszej publikacji opisującej obronę City Hall. I choć ciekawie rozpisane, prowadzą do nieco sztampowego zakończenia, żeby nie powiedzieć "typowo amerykańskiego". Malkontenci narzekający na nieodłącznie powiewającą flagę USA w filmach wojennych, tym razem będą musieli przełknąć podobny motyw w biało-czerwonym wydaniu. A co tam! I nam się też coś należy.

Zapożyczeń od Amerykanów jest z pewnością więcej, choć w dużej mierze, na szczęście, dotyczą one głównie kwestii technicznych i realizatorskich. A w tym przypadku jest to wzór na pewno godny do naśladowania (słynny "Helikopter w ogniu" - nawet jedna z końcowych scen "Karbali" ewidentnie wzorowana jest na dziele Ridleya Scotta). Krzysztof Łukaszewicz uniknął za to specyficznego dla Amerykanów patosu. Przez zdecydowaną większość filmu mamy do czynienia przede wszystkim z ludźmi - wątpiącymi, wyzywającymi rzeczywistość, pogubionymi, ale zdeterminowanymi i zdyscyplinowanymi. W przeciwieństwie do amerykańskich cyborgów wojennych.

Jest jeszcze jeden ważny wymiar "Karbali". Film Łukaszewicza pokazuje, że Irak nie był misją stabilizacyjną, a regularnym polem bitewnym, o czym boleśnie przekonali się bohaterowie filmu, ale przede wszystkim prawdziwi żołnierze. Heroizm i patriotyzm? Zapewne też. Wiele jednak na temat obecności żołnierzy w Azji daje scena, w której starszy Waszczuk krytykuje obecność brata w Iraku słowami: "on przecież nie ma kredytów do spłacenia".

Kredytem zaufania z kolei na pewno obdarzono Krzysztofa Łukaszewicza. Ten nie zawiódł. Podczas gdy polscy żołnierze bohatersko obronili miejski ratusz przez armią bojówkarzy, tak reżyser "Karbali" swego filmu już bronić nie musi. "Karbala" to z pewnością nowy rozdział w polskim kinie. Oby dopisano do tego kolejne rozdziały. OCENA: (bardzo mocne) 7/10

Tomasz Zacharczukt.zacharczuk@trojmiasto.pl

Film

5.6

127 ocen

Opinie (81)

Sortowanie
- Od najstarszych
- Od najnowszych

Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2015-09-14 03:37

Już pędzę oglądać

jak Polacy robią łaskę amerykanom, aby użyć tu słów naszego drogiego Ministra.

stąd się wzieli uchodźcy
8 lat
- 6 2
Twoja opinia

Zmień treść

jak Polacy robią łaskę amerykanom, aby użyć tu słów naszego drogiego Ministra.
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2015-09-14 10:06

Topa - mistrz

Królikowski - drewno

8 lat
- 1 1
Twoja opinia

Zmień treść

Królikowski - drewno
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2015-09-20 16:12

patos (1)

Początek filmu jest w porządku i w miarę realny. Ale końcówka budzi niesmak, amerykański patos odrzuca, kładzie się cieniem na cały film. Nie mam na myśli biało-czerwonej flagi. Nie rozumiem skąd te zachwyty że w końcu udało nam się zrobić zamerykanizowany film. Polacy róbmy dobre filmy, robotę, produkcję ale we własnym stylu. Nie wszystko co zachodnie albo amerykańskie jest dobre! My weterani/misjonarze mówimy na amerykanów FORESTY ... raczej nie lubią tego określenia ;P . Co do gwiazdy Iraku to potwierdzam jak już ktoś wcześniej wspomniał ten medal otrzymują wszyscy uczestnicy misji, obligatoryjnie. Recenzujący coś tam pokiełbasił.

Diet Cezar Narcyz
8 lat
- 2 1
Twoja opinia

Zmień treść

Początek filmu jest w porządku i w miarę realny. Ale końcówka budzi niesmak, amerykański patos odrzuca, kładzie się cieniem na cały film. Nie mam na myśli biało-czerwonej flagi. Nie rozumiem skąd te zachwyty że w końcu udało nam się zrobić zamerykanizowany film. Polacy róbmy dobre filmy, robotę, produkcję ale we własnym stylu. Nie wszystko co zachodnie albo amerykańskie jest dobre! My weterani/misjonarze mówimy na amerykanów FORESTY ... raczej nie lubią tego określenia ;P . Co do gwiazdy Iraku to potwierdzam jak już ktoś wcześniej wspomniał ten medal otrzymują wszyscy uczestnicy misji, obligatoryjnie. Recenzujący coś tam pokiełbasił.
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2015-09-23 05:14
  
  ....
  
  Gwiazde Iraku czy Afganistanu dostawało się obligatoryjnie, ale inne medale niekoniecznie. Trzeba było jednak być kims i niekoniecznie siedziec w sztabie zeby zasłużyc na inne odznaczenia Poza tym najwazniejsze to Twoja postawa w stosunku do siebie i innych. Niektórzy mogą nawet po misji patrzec innym w oczy z podniesiona głową.
  
  as
  8 lat
  - 0 0
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Gwiazde Iraku czy Afganistanu dostawało się obligatoryjnie, ale inne medale niekoniecznie. Trzeba było jednak być kims i niekoniecznie siedziec w sztabie zeby zasłużyc na inne odznaczenia Poza tym najwazniejsze to Twoja postawa w stosunku do siebie i innych. Niektórzy mogą nawet po misji patrzec innym w oczy z podniesiona głową.
  Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2015-09-22 22:28

Swietny film

inaczej oglądają takie filmy wieczni narzekający i niezadowoleni obywatele, ktorzy jedyne czego kiedykolwiek bronili, to miejsce na plazy ogradzane parawanem a inaczej ludzie, którzy w jakis sposób zetknęli sie z tzw misjami. Ten film zrobi wrazenie na tych którzy tam byli, ale tez tych ich bliskich, ktorzy pozostawali w kraju. Zołnierze nie wybierają miejsc i wojen - to politycy ich wysyłają, zeby bronili naszych interesów. Ciezę sie ze ktoś pokazał ze Polacy potrafia byc dumnymi, odwaznymi i honorowymi Polakami i Zołnierzami.

as
8 lat
- 0 2
Twoja opinia

Zmień treść

inaczej oglądają takie filmy wieczni narzekający i niezadowoleni obywatele, ktorzy jedyne czego kiedykolwiek bronili, to miejsce na plazy ogradzane parawanem a inaczej ludzie, którzy w jakis sposób zetknęli sie z tzw misjami. Ten film zrobi wrazenie na tych którzy tam byli, ale tez tych ich bliskich, ktorzy pozostawali w kraju. Zołnierze nie wybierają miejsc i wojen - to politycy ich wysyłają, zeby bronili naszych interesów. Ciezę sie ze ktoś pokazał ze Polacy potrafia byc dumnymi, odwaznymi i honorowymi Polakami i Zołnierzami.
Regulamin dodawania opinii