Żołnierz bez karabinu. Recenzja filmu "Przełęcz ocalonych"

Tomasz Zacharczuk

6 listopada 2016 (artykuł sprzed 7 lat)

Opinie (56)

Przełęcz ocalonych - zwiastun:

Czy żołnierz odmawiający używania broni i rzucony w wir wojennej jatki jest w stanie nie tylko przetrwać, ale i uratować życie kilkudziesięciu kompanom? Historia Desmonda Dossa, którą na warsztat wziął Mel Gibson, pokazuje, że nie ma rzeczy niemożliwych dla kogoś, kto poza głęboką wiarą na pierwszym miejscu stawia upór, konsekwencję i bezgraniczną chęć pomocy. Właśnie takim wartościom hołduje "Przełęcz ocalonych" - monumentalny pomnik na cześć ludzkiej niezłomności w osobie chuderlawego szeregowca.

Nazwisko Desmonda Dossa na stałe zapisało się już w historii amerykańskiej armii, choć paradoksalnie początkowo robiono niemal wszystko, aby religijnego chłopaka z Virginii zniechęcić do wojskowego uniformu. Aspirujący do funkcji sanitariusza adwentysta dnia siódmego odmawiał bowiem noszenia i korzystania z broni, która przecież na polu bitwy wydaje się być jedyną deską ratunku. Swoją decyzją wywoływał wściekłość przełożonych i otwartą niechęć graniczącą z nieufnością ze strony pozostałych rekrutów. Szkalowany więc z niemal każdej strony Doss inspirację i motywację do dalszych działań czerpał z niewielkiej Biblii, skrzętnie chowanej w kieszonce munduru. To właśnie głęboko zakorzeniona wiara pozwoliła sanitariuszowi w pojedynkę ewakuować z pola bitwy 75 rannych żołnierzy. Przez kilka godzin osamotniony szeregowiec ze stromego klifu na japońskiej Okinawie spuszczał jednego po drugim ze swoich kompanów i mimo wielokrotnego otarcia się o śmierć, nie wystrzelił choćby jednego naboju.

Desmond Doss był pierwszą osobą w historii amerykańskiej armii, która odmówiła walki i posługiwania się bronią. Nie przeszkodziło mu to w bohaterskiej akcji ratowniczej, w wyniku której ocalił życie 75 żołnierzy uwięzionych na krwawym urwisku japońskiej Okinawy.

Strzałem w dziesiątkę z kolei okazało się zekranizowanie niezwykłej historii wojennego bohatera przez Mela Gibsona. Wracający po 10 latach na reżyserski stołek twórca "Pasji" i "Braveheart" wciąż doskonale wie, w które akordy uderzać, aby wstrząsnąć widzem, zarówno pod kątem emocjonalnym samej historii, jak i naturalistycznej wizji wojennej masakry. Gibson, choć nie unika górnolotnych ogólników i amerykańskiego patosu, potrafi umiejętnie ważyć emocje. I robi to na tyle przekonująco, że choć początkowo ciężko nam się utożsamić z postawą głównego bohatera i przekonać się do jego racji (ba, mogą nas one nawet irytować i śmieszyć), to w końcowej fazie filmu naszą nieufność w mig przekuwamy w niezmącony podziw i respekt. Nawet, gdy fanatyczna wręcz religijność Dossa momentami ociera się o przejaskrawienie i nierzadko wywoła zapewne prześmiewczą reakcję, to koniec końców trudno oprzeć się kibicowaniu mu w szaleńczych manewrach na polu bitwy.

Rosnące z każdym kadrem sympatia i uznanie dla głównego bohatera w głównej mierze opierają się na zasługach reżysera. Mel Gibson zgrabnie zatuszował w filmie często błahe lub nienaturalnie napompowane dialogi, zbyt mocno ukierunkowane na przekonania pobożnego sanitariusza. Oczywiste przecież obawy przełożonych i kompanów o przydatność Dossa na wojennym polu obrócono głównie w stereotypowe fizyczne i psychologiczne nękanie wyalienowanego szeregowca. Argumenty, choć skrzętnie prezentowane z obu stron, zostały przez scenarzystów tak plastycznie ugniecione, że główny bohater i jego przekonania wydają się być jedynymi słusznymi.

"Przełęcz ocalonych" to z pewnością najlepszy wojenny film ostatnich lat. Batalistyczne sceny robią piorunujące wrażenie, a dbałość o realizm momentami przyprawia aż o dreszcze.

Pewnego uproszczenia nie uniknął jednak i sam Gibson, a doskonale widać to w układzie "Przełęczy ocalonych". Zgodnie niemal ze światopoglądem Dossa, a więc "po bożemu", twórca "Braveheart" odhacza kolejne epizody z życia głównego bohatera. Od momentami traumatycznego dzieciństwa pod silną ręką ojca-alkoholika, poprzez pobieżnie naszkicowany wątek miłosny, aż po nasycone krwią i potem szkolenie niesfornego rekruta. Gibson pod kątem ekspozycji ekranowych zdarzeń nigdy jednak do większych ambicji nie aspirował, co nie świadczy o jakichkolwiek brakach, a bardziej podkreśla dbałość o warstwę emocjonalną. A "Przełęcz ocalonych" w tym właśnie wymiarze prezentuje się bez zarzutu. Film potrafi wzruszyć, zaskoczyć, lekko zirytować, ale i jednocześnie w odpowiednim momencie niemal poderwać z kinowego fotela.

Poderwać mogą też aktorskie kreacje w "Przełęczy ocalonych". Kapitalnie w rolę religijnego sanitariusza wciela się Andrew Garfield, który znakomicie potrafi oddać na wielkim ekranie pasję swojej postaci, ale jednocześnie uzewnętrznić tłumione wewnątrz emocje, co wyraźnie widać choćby w scenie pobytu Dossa w więzieniu. Ciężko momentami oprzeć się wrażeniu, że Garfield niemal stworzony jest do odegrania akurat tej roli i to nie tylko ze względu na wizualne podobieństwo do młodego Dossa. Świetnie na drugim planie odnajdują się Vince Vaughn i Sam Worthington, których postaci ewoluują zgodnie z rytmem ekranowych zdarzeń i - co ważne - ta wewnętrzna przemiana jest naprawdę wiarygodna.

O ile pierwsza połowa filmu upłynie nam pod znakiem mozolnej ekspozycji głównej postaci i starannego obudowania wokół niej całej historii, o tyle pozostała część dzieła stanowi już prawdziwą ucztę dla fanów wojennego kina. Pod kątem ekranowego realizmu "Przełęcz ocalonych" plasuje się bardzo blisko choćby "Szeregowca Ryana", zaś tempem akcji i batalistycznymi kadrami przypomina "Kompanię braci", aczkolwiek ze względu na japońsko-amerykański wymiar wojny bliższy wydaje się w tym przypadku "Pacyfik". Bitewne sekwencje, choć brutalnie realistyczne, efektownie wrzucają nas w sam wir krwawej masakry, która stanowi znaczące tło poczynań głównego bohatera. I szkoda jedynie wydźwięku ostatnich kadrów nastawionych już tylko i wyłącznie na gloryfikację Amerykanów kosztem jednoznacznie i stereotypowo ogranych Japończyków. W tej finalnej laurce wystawionej na cześć brawurowych jankesów niknie gdzieś fenomen indywidualnego bohatera, który uosabia pierwiastek humanizmu w tym zwierzęcym świecie przepełnionym krwią i cierpieniem.

Najnowszy film Mela Gibsona, choć oczywiście należy klasyfikować w ramach kina wojennego, to w dość istotny sposób mówi ponadto o ludzkiej niezłomności oraz o niewątpliwej wartości zachowania własnych poglądów i przekonań, nie tylko religijnych, które często stoją w sprzeczności z obowiązującym trendem.

"Przełęcz ocalonych", pomimo niektórych niedociągnięć, oddaje należny hołd Desmondowi Dossowi i z mocnym przytupem akcentuje powrót Mela Gibsona za kamerę. Pozostawia też w widzu subtelną chwilę zadumy nad sensem zbrojnych konfliktów, a przede wszystkim uwiarygodnia tezę, że czasami podążenie własnymi torami i w zgodzie z indywidualnym światopoglądem może zdziałać więcej niż bierne podporządkowanie się woli ogółu.

OCENA: 7/10

Tomasz Zacharczukt.zacharczuk@trojmiasto.pl

Film

6.3

39 ocen

Opinie (56) 2 zablokowane

Sortowanie
- Od najstarszych
- Od najnowszych

Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2016-11-06 23:52

Gibson chce zrobic coś lepszego niz "Pluton"?

7 lat
- 1 2
Twoja opinia

Zmień treść

Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2016-11-07 01:22

(2)

Top 5 filmów wojennych:
1. Szeregowiec Ryan
2. Czas apokalipsy
3. Full Metal Jacket
4. Łowca jeleni
5. Pluton

7 lat
- 6 1
Twoja opinia

Zmień treść

Top 5 filmów wojennych: 1. Szeregowiec Ryan 2. Czas apokalipsy 3. Full Metal Jacket 4. Łowca jeleni 5. Pluton
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2016-11-07 13:58
  
  "Listy z Iwojimy/Sztandar Naszych Ojców"
  niemiecki "Stalingrad"
  "1944"
  "Hamburger Hill"
  
  7 lat
  - 2 1
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  "Listy z Iwojimy/Sztandar Naszych Ojców" niemiecki "Stalingrad" "1944" "Hamburger Hill"
  Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2016-11-07 14:20
  
  Czas apokalipsy bardzo wojenny
  
  7 lat
  - 0 2
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Czas apokalipsy bardzo wojenny
  Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2016-11-07 07:26

Zilnierz bez karabinu to nie żołnierz tylko misiewicz

7 lat
- 4 2
Twoja opinia

Zmień treść

Zilnierz bez karabinu to nie żołnierz tylko misiewicz
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2016-11-07 13:52

Byłem

Widziałem go .Kobitki bez chusteczek nie idźta bo rękawy bedo za mokre. Hej!!

Mondzuio
7 lat
- 2 1
Twoja opinia

Zmień treść

Widziałem go .Kobitki bez chusteczek nie idźta bo rękawy bedo za mokre. Hej!!
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2016-11-08 08:28

Pytanie za 100 (2)

Adwentyści nie walczą i nie używają broni. ? Myślałem, że tylko Świadkowie Jehowy.

7 lat
- 1 0
Twoja opinia

Zmień treść

Adwentyści nie walczą i nie używają broni. ? Myślałem, że tylko Świadkowie Jehowy.
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2016-11-09 10:10
  
  W filmie pokazano prawdziwy powód wstrętu do głównego bohatera. I nie była to religia a "kłopoty rodzinne"
  
  P
  7 lat
  - 0 0
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  W filmie pokazano prawdziwy powód wstrętu do głównego bohatera. I nie była to religia a "kłopoty rodzinne"
  Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2016-11-09 20:41
  
  dziwne
  
  Dziwni ci adwentyści.Pracuję z jednym.Też ma taką małą biblię.Wszyscy się z niego śmieją....nie wiem dlaczego.W soboty nie przychodzi do pracy bo mówi że to siódmy dzień tygodnia więc zgodnie z przykazaniem nie pracuje..Ale to pikuś.Sprawdziłem to ze sto razy i kurczę....ma racj3.Niedziela jest pierwszym dniem tygodnia o którym mówi każdy ksiądz i na każdej mszy.Jestem poirytowany na maksa bo....okazuje się że klechy w kolejnej sprawie mnie wkręcają.Może warto zrewidować swoją wiarę?
  
  Robert
  7 lat
  - 0 0
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Dziwni ci adwentyści.Pracuję z jednym.Też ma taką małą biblię.Wszyscy się z niego śmieją....nie wiem dlaczego.W soboty nie przychodzi do pracy bo mówi że to siódmy dzień tygodnia więc zgodnie z przykazaniem nie pracuje..Ale to pikuś.Sprawdziłem to ze sto razy i kurczę....ma racj3.Niedziela jest pierwszym dniem tygodnia o którym mówi każdy ksiądz i na każdej mszy.Jestem poirytowany na maksa bo....okazuje się że klechy w kolejnej sprawie mnie wkręcają.Może warto zrewidować swoją wiarę?
  Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2016-11-08 09:08

(1)

Autor pisze, że szkoda tylko stereotypowego ukazania Japończyków. A niby jacy byli ich żołnierze i całe społeczeństwo podczas IIWŚ, pełni rozterek? Japończycy myśleli i zachowywali się jak mrówki, wszyscy jednakowo zabijali w imię cesarza i wielkości Japonii. Fakt, że było to efektem azjatyckiego wychowania połączonego z praniem mózgu, ale nie można na siłę szukać szarości tam, gdzie w rzeczywistości było czarno biało. Wiem, że dzisiaj to niestosowne tak twierdzić, bo liberalne podejście naucza o szarych ludziach wykorzystywanych przez kilku dyktatorów, ale tak nie było.

Misio
7 lat
- 1 1
Twoja opinia

Zmień treść

Autor pisze, że szkoda tylko stereotypowego ukazania Japończyków. A niby jacy byli ich żołnierze i całe społeczeństwo podczas IIWŚ, pełni rozterek? Japończycy myśleli i zachowywali się jak mrówki, wszyscy jednakowo zabijali w imię cesarza i wielkości Japonii. Fakt, że było to efektem azjatyckiego wychowania połączonego z praniem mózgu, ale nie można na siłę szukać szarości tam, gdzie w rzeczywistości było czarno biało. Wiem, że dzisiaj to niestosowne tak twierdzić, bo liberalne podejście naucza o szarych ludziach wykorzystywanych przez kilku dyktatorów, ale tak nie było.
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2016-11-18 21:20
  
  Jasne, że żołnierze uczestniczący w wojnach to tylko ofiary systemu, władzy i czasów, w których przyszło im żyć.
  
  abc
  7 lat
  - 0 0
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Jasne, że żołnierze uczestniczący w wojnach to tylko ofiary systemu, władzy i czasów, w których przyszło im żyć.
  Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2016-11-14 19:28

To film o budowaniu i zachowaniu tożsamości.

Pierwsza część fillmu buduje przede wszystkim tożsamość bohatera chcącego walczyć w roli sanitariusza o ludzkie życie - sens pomocy sanitarnej ujawnił się już w zdarzeniach z I Wojny Światowej.
Druga część, koszarowo-więzienna wystawia go na próbę wytrwałości.
Trzecia część jest spełnieniem marzenia i zbieraniem owoców potwierdzających przyjęte założenia, co bohater odbiera jako powołanie: "Czego chcesz ode mnie Boże...?" i łaskę możliwości upragnionego działania: "Boże pozwól mi uratować jeszcze jednego..." - step by step, one by one...

step
7 lat
- 1 0
Twoja opinia

Zmień treść

Pierwsza część fillmu buduje przede wszystkim tożsamość bohatera chcącego walczyć w roli sanitariusza o ludzkie życie - sens pomocy sanitarnej ujawnił się już w zdarzeniach z I Wojny Światowej. Druga część, koszarowo-więzienna wystawia go na próbę wytrwałości. Trzecia część jest spełnieniem marzenia i zbieraniem owoców potwierdzających przyjęte założenia, co bohater odbiera jako powołanie: "Czego chcesz ode mnie Boże...?" i łaskę możliwości upragnionego działania: "Boże pozwól mi uratować jeszcze jednego..." - step by step, one by one...
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2020-07-21 11:19

Miotacze ognia

Miotacze ognia zostały użyte w Warszawie przez Niemców do tłumienia Powstania Warszawskiego, a Polacy kryli się razem ze szczurami w kanałach. Wyspa była japońska, a Amerykanie byli "przybyszami"? Trudno się odrzec od uczucia sympatii dla Japończyków broniących honorowo i ofiarnie swoje Ojczyzny?

obiektywna
3 lata
- 0 0
Twoja opinia

Zmień treść

Miotacze ognia zostały użyte w Warszawie przez Niemców do tłumienia Powstania Warszawskiego, a Polacy kryli się razem ze szczurami w kanałach. Wyspa była japońska, a Amerykanie byli "przybyszami"? Trudno się odrzec od uczucia sympatii dla Japończyków broniących honorowo i ofiarnie swoje Ojczyzny?
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2020-07-21 11:30

chrześcijanin

Mel Gibson jest prawdziwym chrześcijaninem a jego bohater ukazuje jak trudno się znależć prawdziwemu chrześcijaninowi we współczesnym świecie? Mógłby zrobić uczciwy rozliczeniowy film o wojnie wietnamskiej, który mógłby wstrząsnąć sumieniami fałszywych amerykańskich chrześcijan?
Ale nie ma na tyle odwagi, co jego bohater z jego filmu?

3 lata
- 0 0
Twoja opinia

Zmień treść

Mel Gibson jest prawdziwym chrześcijaninem a jego bohater ukazuje jak trudno się znależć prawdziwemu chrześcijaninowi we współczesnym świecie? Mógłby zrobić uczciwy rozliczeniowy film o wojnie wietnamskiej, który mógłby wstrząsnąć sumieniami fałszywych amerykańskich chrześcijan? Ale nie ma na tyle odwagi, co jego bohater z jego filmu?
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2020-07-21 11:35

Tygiel narodów

Potem była jeszcze wojna koreańska, potem wojna w Wietnamie? Czy byli jeszcze sanitariusze bez broni, ratujący rannych na polach bitew?

opcjonalna
3 lata
- 0 0
Twoja opinia

Zmień treść

Potem była jeszcze wojna koreańska, potem wojna w Wietnamie? Czy byli jeszcze sanitariusze bez broni, ratujący rannych na polach bitew?
Regulamin dodawania opinii