To ja, złodziej. Recenzja filmu "Najmro. Kocha, kradnie, szanuje"

Tomasz Zacharczuk

18 września 2021 (artykuł sprzed 1 roku)

Opinie (62)

Inspirowana historią peerelowskiego "króla ucieczek" opowieść Mateusza Rakowicza pędzi na złamanie karku niczym wypuszczony z fabrycznej taśmy Polonez, pachnie Zachodem bardziej niż niejeden "Pewex" i gwarantuje szaloną zabawę rodem z upojnego dancingu do białego rana. Pochodzący z Gdańska reżyser szarą monotonię "czasów słusznie minionych" przesączył przez pastelowe filtry i refreny muzycznych szlagierów, udowodniając przy tym, jak brawurowo można na filmowym parkiecie wywijać różnymi gatunkami i konwencjami. Takich produkcji jak "Najmro" w polskim kinie potrzeba znacznie więcej.

Szufladka opatrzona tytułem "Najmro" musiałaby mieć co najmniej podwójne dno lub kilka przegródek, bowiem pełnometrażowego debiutu Mateusza Rakowicza zwyczajnie nie da się umieścić tylko w jednej filmowej kategorii. Widowiskowe pościgi "dużymi fiatami" i śmiałe napady na napęczniałe od zachodnich bogactw "Peweksy" sugerują porywające kino akcji. Sporo komediowych elementów wprowadzają gamoniowaci stróże prawa, którym główny bohater wymyka się w najmniej spodziewanych okolicznościach. Jest też w "Najmro" odrobina satyry na peerelowskie absurdy i moment ustrojowej transformacji. Znajdzie się nawet miejsce na zwiewne love-story czy szorstkie, ocierające się już o brutalność, kino gangsterskie.

Przeczytaj także: Wywiad z Mateuszem Rakowiczem, reżyserem "Najmro"

"Najmro" (Dawid Ogrodnik) i jego ferajna specjalizują się w okradaniu "Peweksów". Wkrótce odkryją, że znacznie więcej mogą zarobić na kradzieży Polonezów. Będzie to zarazem zwrotny moment w relacjach pomiędzy członkami grupy. Szczególnie, że głównemu bohaterowi coraz trudniej będzie zgubić milicyjny ogon.

Komiksowy PRL, czyli szafa gra

Jakby tego było mało, gdański reżyser w karkołomny nieraz sposób łamie gatunkowe schematy i bawi się filmową strukturą z polotem godnym Guya Ritchiego. Kombinuje z ustawieniami i filtrami kamery, przemeblowuje chronologię wydarzeń, stosuje ultra-szybki montaż czy efekciarskie slow-motion. Pstrokaty styl, ocierający się momentami nawet o kicz, może początkowo razić i irytować, ale gdy już przyzwyczaimy oczy do tej komiksowej formy, w każdej niemal scenie znajdziemy oryginalny podpis reżysera i wyborną zabawę różnymi gatunkami. Ogromna kreatywność autora towarzyszy zarówno sekwencjom akcji, jak i nawet tak nużąco ogrywanym w rodzimych produkcjach scenom erotycznym. Rakowiczowi udało się stworzyć film, który na polskim gruncie trudno zestawić z innymi tytułami. Takowych po prostu brakuje.

Podobnie jak brakuje filmów, w których przyszarzałe peerelowskie realia nabrałyby kolorowych rumieńców. Wszak miniona epoka, choć obfitowała oczywiście w ogólnonarodowe tragedie i dramaty jednostek, nie była odarta z codziennych radości, fantazji i marzeń. Właśnie na tym wycinku tej - bądź co bądź raczej smutnej w ogólnym rozrachunku - rzeczywistości skupili uwagę twórcy "Najmro", i to w mniej sentymentalnym tonie niż Kinga Dębska w "Zupie nic". U Rakowicza specyfika schyłkowego PRL-u (akcja rozpoczyna się w 1988 roku) jest integralnym elementem filmu, a nie tylko jego tłem. Od paździerzowych fryzur i stylizacji po nieśmiertelne szlagiery Zauchy, Jantar, Maanamu czy Niemena, które kapitalnie ilustrują poszczególne sceny. Ścieżka muzyczna z filmu mogłaby zresztą posłużyć jako świetna playlista niejednej imprezy w retro klimacie.

W swoim pełnometrażowym debiucie pochodzący z Gdańska Mateusz Rakowicz zgrabnie i w autorskim stylu połączył kino sensacyjne z komedią, romansem i satyrą. Na szczególną uwagę zasługuje przede wszystkim niebanalna forma "Najmro".

Ogrodnik to nie Saszłyk, film to nie biografia

Wbrew pozorom, "Najmro" nie jest typowym kinem biograficznym. Ba, nie jest takim w ogóle. To raczej film z elementami biografii, bowiem scenarzyści historię Zdzisława Najmrodzkiego (słynny złodziej aut, król ucieczek, specjalista od "włamów" do "Peweksów" i bohater niejednego odcinka programu "997") potraktowali bardziej jako luźną inspirację niż ścisłe wytyczne. Umożliwiło to filmowcom stworzenie na ekranie postaci, którą z pierwowzorem łączy zamiłowanie do wytwornych garniturów, złotych łańcuszków, pięknych kobiet, cudzych Polonezów i oczywiście zjawiskowych ucieczek z policyjnych cel i więziennych "spacerniaków".

Filmowy Zdzisiek to jednak bardziej szlachetna i ugrzeczniona wersja samego "Saszłyka" (prawdziwy pseudonim Najmrodzkiego). W wydaniu Dawida Ogrodnika mamy do czynienia ze złodziejem-dżentelmenem i amantem-romantykiem, który - jak sugeruje podtytuł - jeśli kocha, to namiętnie, jeśli kradnie, to z honorem. Jeśli zestawimy to z życiorysem prawdziwego Najmrodzkiego, to, pomimo kilku podobieństw, łatwo zauważyć sporo kontrastów.

Tych natomiast zbyt wielu nie znajdziemy w roli Dawida Ogrodnika. To raczej jednowymiarowa postać, która z miejsca zaskarbi sobie przychylność i sympatię widowni, ale niczym szczególnym jej nie zaskoczy ani nie zaimponuje. Poprzednim wcieleniom Ogrodnika często towarzyszyło przekonanie, że na ekranie stawał się konkretną postacią. W "Najmro" bardziej gra Zdziśka niż nim jest. Oczywiście nadal robi to z ogromną gracją, swobodą i doskonałym wyczuciem bohatera, lecz nie jest to rola, którą w CV Ogrodnika można byłoby zestawić z kreacjami w "Ostatniej rodzinie" czy w "Cichej nocy".

Większą głębią można byłoby zresztą obsadzić wszystkie pozostałe postaci w filmie, co nie znaczy, że ich odtwórcy poszli na łatwiznę. Świetnie na drugim planie wypada bardzo naturalna, pozornie tylko schowana w blasku Najmro, Masza Wągrocka jako Tereska. Wypranego z emocji milicjanta Barskiego doskonale sportretował Robert Więckiewicz. Na momenty Jakuba Gierszała trzeba poczekać, ale - nawet pomimo lekkiego przeszarżowania - dają piorunujący efekt. Wybornie w komediowym wydaniu jako matka Najmrodzkiego prezentuje się także znana szczególnie trójmiejskiej publiczności Dorota Kolak.

"Najmro" to przede wszystkim kino rozrywkowe, które posiada wszelkie argumenty, by zapełnić kinowe sale. Jednak w opowieści o złodzieju-dżentelmenie da się również dostrzec delikatny rys historyczny minionej epoko i transformacji ustrojowej oraz zwyczajną opowieść o dążeniu do marzeń. Nawet, jeśli te oznaczają złamanie granicy prawa.

Najmro kocha, kradnie, szanuje i może podbić kina

Debiutując z "Najmro" Mateusz Rakowicz - wzorem swojego bohatera - stawia bardzo pewne, a zarazem taneczne kroki w pełnometrażowym polskim kinie. Udało mu się stworzyć w pełni autorski, dynamiczny, wciągający i wizualnie dopracowany film, który posiada wszystkie atuty, by podbić kina, zapełnić sale i dostarczyć widzowi rozrywki na naprawdę różnorodnym poziomie. Ogólnego wrażenia nie zdyskredytuje nawet naciągane chwilami efekciarstwo czy nakreślony trochę niezdarnie i zbyt powierzchownie finał, będący zarazem chyba najsłabszym elementem filmu.

Warto z "królem ucieczek" uciec w zupełnie nowe rejony polskiego kina i, tak jak tytułowy bohater oglądający w filmie "Klątwę Doliny Węży", dać się porwać przygodzie. Będzie to wyprawa bardziej w znane niż nieznane, ale na pewno w zaskakującej formie przywołującej na myśl hollywoodzki rozmach i czar PRL-u zarazem. Próżno w ostatnich latach szukać tak udanej komedii sensacyjnej w naszym kraju. "Berek!" - krzyczy w jednej ze scen Najmro do Barskiego, po czym daje nogę z komisariatu. Warto gonić za nim prosto do kina.

OCENA: 8/10

Tomasz Zacharczukt.zacharczuk@trojmiasto.pl

Film

7.4

84 oceny

Opinie wybrane

Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2021-09-19 10:46

Tamte czasy wcale nie były "szare i monotonne". (5)

A nawet rzekłbym że ludzie wtedy żyli bardziej swoim życiem niż teraz. Nie tracili np. tyle czasu na tv, bo były 2 kanały. A jeśli już, to często oglądali coś wartościowego, zamiast tasiemcowych seriali o niczym.
Nie tracili też czasu na oglądanie życia "gwiazd" w internecie :D
Dużo więcej było spotkań towarzyskich w domach, z przyjaciółmi, sąsiadami, rodziną.
Itd itp.

1 rok
- 90 5
Twoja opinia

Zmień treść

A nawet rzekłbym że ludzie wtedy żyli bardziej swoim życiem niż teraz. Nie tracili np. tyle czasu na tv, bo były 2 kanały. A jeśli już, to często oglądali coś wartościowego, zamiast tasiemcowych seriali o niczym. Nie tracili też czasu na oglądanie życia "gwiazd" w internecie :D Dużo więcej było spotkań towarzyskich w domach, z przyjaciółmi, sąsiadami, rodziną. Itd itp.
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2021-09-19 12:24
  
  (2)
  
  Dużo więcej było spotkań towarzyskich z przyjaciółmi, sąsiadami, rodziną, ale nie w domach, tylko w kolejkach po każdy możliwy towar. No chyba, że się pracowało dla komunistycznego aparatu.
  
  1 rok
  - 12 7
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Dużo więcej było spotkań towarzyskich z przyjaciółmi, sąsiadami, rodziną, ale nie w domach, tylko w kolejkach po każdy możliwy towar. No chyba, że się pracowało dla komunistycznego aparatu.
  Regulamin dodawania opinii
  - Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
    2021-09-19 12:47
    
    "Już za pięć minut trzynasta" jak śpiewał kiedyś Shak'n Dudi
    
    1 rok
    
    3 1
    
    Twoja opinia
    
    Zmień treść
    
    Regulamin dodawania opinii
  - Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
    2021-09-20 00:23
    
    Nie wiem jak u ciebie, ale u mnie, w dużym bloku, prawie wszyscy się znali.
    
    I imprezy sąsiedzkie były bardzo często, raz u jednych, raz u drugich itd.
    A starsze dzieciaki opiekowały się młodszymi w czasie gdy rodzice się bawili.
    
    Kolejki swoją drogą, ale życie towarzyskie ludzi dorosłych było dużo bardziej intensywne niż teraz.
    
    1 rok
    
    14 3
    
    Twoja opinia
    
    Zmień treść
    
    I imprezy sąsiedzkie były bardzo często, raz u jednych, raz u drugich itd. A starsze dzieciaki opiekowały się młodszymi w czasie gdy rodzice się bawili. Kolejki swoją drogą, ale życie towarzyskie ludzi dorosłych było dużo bardziej intensywne niż teraz.
    Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2021-09-20 10:27
  
  Jak ktoś za Giewont życia uważa łojenie wódy i gadanie andronów... (1)
  
  ...to oczywiście. Ale jak ktoś chciał być odrobinę bardziej kreatywny, to tylko ciągle kopał się z koniem. Jak nie z cenzurą, to z zaopatrzeniem. Bo jak już kogoś dopadła wena poety, to często musiał sobie najpierw samodzielnie wyciąć nożyczkami kartki A4 i podpieprzyć taśmę do maszyny z zakładu pracy.
  
  1 rok
  - 8 4
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  ...to oczywiście. Ale jak ktoś chciał być odrobinę bardziej kreatywny, to tylko ciągle kopał się z koniem. Jak nie z cenzurą, to z zaopatrzeniem. Bo jak już kogoś dopadła wena poety, to często musiał sobie najpierw samodzielnie wyciąć nożyczkami kartki A4 i podpieprzyć taśmę do maszyny z zakładu pracy.
  Regulamin dodawania opinii
  - Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
    2021-09-20 16:41
    
    Chrzanisz androny...wlasnie przez cenzurę ludzie byli o wiele bardziej kreatywni niz dzisiaj.
    
    A androny to walą dzisiejsze celebryty i tzw. "gwiazdy"lans na sciankach i internecie. Pustosłowie i brak klasy. Tak więc mimo faktycznie niełatwych warunków w ówczesnych PRL-owskich czasach ludzie żyli naprawdę.
    
    1 rok
    
    1 0
    
    Twoja opinia
    
    Zmień treść
    
    A androny to walą dzisiejsze celebryty i tzw. "gwiazdy"lans na sciankach i internecie. Pustosłowie i brak klasy. Tak więc mimo faktycznie niełatwych warunków w ówczesnych PRL-owskich czasach ludzie żyli naprawdę.
    Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2021-09-18 17:57

Wielki nieudany ''szpan ''.

Uczą się niektórzy , jak tu zrobić kasę .Kiedyś filmy o tej tematyce były pokazywane w kinach studyjnych .Szybko zejdzie z kin.

edero
1 rok
- 17 30
Twoja opinia

Zmień treść

Uczą się niektórzy , jak tu zrobić kasę .Kiedyś filmy o tej tematyce były pokazywane w kinach studyjnych .Szybko zejdzie z kin.
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2021-09-18 15:54

Tylko czy wierzyć tu recenzentowi? (2)

Na temat "Czarnej owcy" też się niedawno rozpływał w zachwytach, a był to bardzo słaby, przewidywalny i mało śmieszny film.

1 rok
- 32 5
Twoja opinia

Zmień treść

Na temat "Czarnej owcy" też się niedawno rozpływał w zachwytach, a był to bardzo słaby, przewidywalny i mało śmieszny film.
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2021-09-18 19:55
  
  Może po prostu dla ciebie są filmy Vegi. Czarna owca to mega świetny film.
  
  1 rok
  - 5 6
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Może po prostu dla ciebie są filmy Vegi. Czarna owca to mega świetny film.
  Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2021-09-18 21:36
  
  Polecam!
  
  Byłam i potwierdzam, byłam miło zaskoczona - fantastyczny film, warto się wybrać.
  
  1 rok
  - 3 1
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Byłam i potwierdzam, byłam miło zaskoczona - fantastyczny film, warto się wybrać.
  Regulamin dodawania opinii