Sky Orunia na wielkim ekranie. Film o pirackiej stacji w kinach za dwa lata

Tomasz Zacharczuk

23 czerwca 2022, godz. 06:30

Opinie (110)

Ramówkę wypełniały filmowe przeboje z wypożyczalni kaset wideo, bajki dla najmłodszych, a nawet... niemieckie erotyki i przepowiednie wróżki Benity. Na antenie reklamowały się sklepy komputerowe, salony samochodowe i centra meblarskie. Relacjonowano tutaj rozrywkowe życie Trójmiasta, ślub jednego z synów Lecha Wałęsy czy początki WOŚP. Powstała na początku lat 90. Sky Orunia była telewizyjnym fenomenem i pierwszą prywatną stacją w Polsce. Właśnie do tej niezwykłej historii w swoim pełnometrażowym debiucie nawiązuje gdańszczanka Elżbieta Benkowska. Zdjęcia do filmu "Orunia 4ever", oczywiście na Oruni, ruszą w przyszłym roku.

Repertuar kin w Trójmieście

Dwóch młodych i biednych chłopaków marzy o sławie, wielkich pieniądzach i pięknych kobietach. W chylącej się ku upadkowi komunistycznej Polsce zakładają piracką telewizję. Nielegalny biznes okazuje się sporym sukcesem, ale jednocześnie wystawia przyjaźń Seby i Bogusia na ciężką próbę. Obaj muszą odpowiedzieć sobie na pytanie, czy spełnianie zawodowych ambicji i pogoń za zyskiem stanowią synonim szczęścia. Odpowiedzi, stojąc za kamerą, poszuka też autorka tego scenariusza, gdańszczanka Elżbieta Benkowska. Mieszkanka Oruni w swoim pełnometrażowym debiucie reżyserskim nawiąże do historii powstania telewizyjnej stacji, która - jak na tamte czasy - była nie tylko lokalnym ewenementem.

"Pirat z Oruni" zaczyna nadawanie

Jakie audycje Sky Orunia podobały ci się najbardziej?

relacje z lokalnych wydarzeń i imprez wróżka Benita filmy dla dorosłych po północy bloki reklamowe spotkania w studio z ciekawymi ludźmi filmy, nawet te gorszej jakości jestem za młody(a), by pamiętać telewizję Sky Orunia

Pod koniec 1992 r. Telewizja Polsat przełamuje duopol publicznego nadawcy i staje się pierwszą prywatną ogólnopolską stacją w kraju. Pięć lat później na rynku debiutuje TVN. Pojawienie się nowych graczy oznacza zupełnie inny wymiar domowej rozrywki dla milionów widzów w całej Polsce. Ale nie dla mieszkańców Oruni, części Śródmieścia i Pruszcza Gdańskiego, którzy uroki i możliwości komercyjnej telewizji poznali już kilka lat wcześniej. Piracka Sky Orunia poniekąd wyprzedziła swoje czasy, a historia tego przedziwnego telewizyjnego tworu narodziła się zupełnie przypadkowo.

Jest rok 1989. Zbigniew Klewiado, właściciel warsztatu napraw telewizorów na gdańskiej Oruni, jako jeden z pierwszych w okolicy instaluje sobie satelitarną antenę. W tamtych czasach było to prawdziwe okno na świat umożliwiające odbiorcy dostęp do kanałów i treści, o jakich widzowie dwóch publicznych stacji mogli jedynie pomarzyć. Posiadacz nowiutkiego "talerza", wykorzystując swój fach, postanawia nieco podrasować satelitarny sygnał. Ten wkrótce zaczyna docierać do innych mieszkańców Oruni.

Zobacz także: film o ORP "Orzeł" jesienią w kinach

- Chcąc sobie ułatwić robotę, aby się nie podłączać z kablami, zrobiłem sobie taki nadajnik. Gwoździa włożyłem do anteny, obraz był już ładny. Mój kolega, sąsiad dwa domy dalej, przyszedł kiedyś do mnie. Tak sobie gadamy i on mówi: "wiesz co, ja jakiś program mam, jakieś muzyki, sporty". Oho, myślę sobie, wpadnę zobaczyć. Patrzę, a tam kanał ode mnie leci. Pytam go wtedy: "dobra, to co ci puścić teraz?" - wspominał w 2012 r. na łamach portalu mojaorunia.pl sam Klewiado.

Twórcą Sky Orunia był Zbigniew Klewiado (pierwszy z lewej), który piracki sygnał zaczął nadawać w 1989 r.

Do "Pirata z Oruni", jak go później w swoim materiale nazwie TVP, zaczynają się zgłaszać kolejni sąsiedzi. Oni też chcą w swoim odbiorniku oglądać "jakieś muzyki, sporty". Nie mija wiele miesięcy, gdy niebieska poświata późno w nocy rozświetla już niemal całą Orunię. Tymczasem w pozostałych gdańskich dzielnicach jest ciemno, bo publiczne stacje dawno skończyły nadawanie. W tych przedziwnych i wyjątkowych okolicznościach rodzi się Sky Orunia - nowy wymiar telewizyjnej rozrywki tylko dla wybranych mieszkańców Trójmiasta.

Golizna, wróżby i prezydent "na telefonie"

W 1990 r. sygnał pirackiej stacji dociera do mieszkańców Oruni, a także części Śródmieścia i Pruszcza Gdańskiego. Brak jakichkolwiek regulacji dotyczących praw autorskich sprzyja stopniowemu rozszerzaniu umownej ramówki. To już nie tylko nadawane z satelity programy i niemieckie erotyki, które królują nocami na antenie Sky Orunia. Pojawia się coraz więcej filmów kopiowanych z kaset VHS. Do warsztatu Zbigniewa Klewiado przy ul. Nowiny przychodzą również sami mieszkańcy - chcą zareklamować swój biznes, pozdrowić na antenie rodzinę lub po prostu zobaczyć "telewizję" od kuchni.

Zobacz także: Kino letnie na molo w Sopocie

To działa w obie strony, bo do orunian wychodzi też telewizja. Klewiado wraz z kolegami zaczyna nagrywać uliczne sondy, relacje z komunii czy zakończenia roku szkolnego, są transmisje z lokalnych festynów, imprez i wydarzeń sportowych, a nawet ślubów (sfilmowano ceremonię jednego z synów Lecha Wałęsy). Jest kącik wróżbiarski enigmatycznej Benity, a przez telefon na pytania mieszkańców odpowiada sam prezydent Gdańska, Franciszek Jamroż. Pojawiają się pierwsi reklamodawcy, a wraz z nimi dziennikarze, prezenterzy i operatorzy. W praktyce - wszyscy, którzy mają jakiekolwiek doświadczenie z kamerą i zapał do pracy. Społecznej, bo zysków z interesu raczej nie ma.

Pomimo dość przaśnego i kiczowatego charakteru nadawania stacja uczestniczy również w bardziej poważnych przedsięwzięciach. Jako jedna z pierwszych pokazuje początki Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy Jurka Owsiaka. Dziennikarze Sky Orunia pojawiają się także na miejscu wybuchu wieżowca we Wrzeszczu czy podczas tragicznego w skutkach koncertu Golden Life w Stoczni Gdańskiej. Jeden z operatorów stacji ginie wówczas w płomieniach, wracając po zostawiony w hali sprzęt.

W 1994 r. Sky Orunia otrzymuje nawet koncesję Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji. To paradoksalnie początek końca oruńskiej telewizji. Wszystkie formalności wymagają sporych nakładów finansowych. Oprócz tego dochodzi też do personalnych zatargów wśród właścicieli stacji. Dwa lata później, w grudniu 1996 r., Sky Orunia zawiesza działalność. Jak się okazało, permanentnie. Klewiado, który w 2017 r. zmarł po długiej walce z chorobą, żałował po latach, że nie sprzedał stacji w odpowiednim momencie. Do Gdańska przyjeżdżali nawet inwestorzy z Włoch. Sky Orunia do końca jednak zachowała lokalny charakter.

Sky Orunia inspiracją dla filmu

Fenomenem pirackiej stacji po latach zainteresowała się rodowita orunianka Elżbieta Benkowska. Reżyserka w swoim pełnometrażowym debiucie luźno inspiruje się historią Sky Orunia, a pomysł na scenariusz konsekwentnie rozwija już od ponad sześciu lat. Na papierze wszystko jest niemal dopracowane, a w drugiej połowie roku ma ruszyć oficjalnie produkcja "Orunia 4ever". Benkowska ma już za sobą próbną scenę i casting na główne postaci. Reżyserka jeszcze nie chce zdradzać konkretnych nazwisk, ale wiadomo, że w role Seby i Bogusia wcielą się utalentowani i bardzo znani aktorzy. Na planie - wraz z całą ekipą - pojawią się w przyszłym roku.

- Zdjęcia mają się rozpocząć późną wiosną lub wczesnym latem i nie wyobrażam sobie, żeby Orunia nie pojawiła się w filmie. W tym cały sens, aby pokazać ją światu. W założeniu wszystkie zdjęcia plenerowe mają być realizowane na Oruni lub w innych częściach Gdańska. Natomiast wnętrza, ze względu na koszty, będą raczej kręcone w Warszawie. Ile Oruni będzie w filmie? Bardzo dużo, bo ta moja mała ojczyzna jest cichym bohaterem tej produkcji. Nie chodzi mi tylko o architekturę, ale o odwagę i przekorność, którą Orunia mi dała. Główni bohaterowie mojego scenariusza to chłopaki, którzy reprezentują charakterystyczną dla tego miejsca filozofię "nikt nie będzie mi mówił, co mam robić" - przyznaje Elżbieta Benkowska.

Reżyserką filmu, który luźno inspiruje się historią Sky Orunia, jest orunianka Elżbieta Benkowska.

Oprócz profesjonalnych aktorów na planie znajdzie się sporo miejsca dla statystów. Bo właśnie na ludziach i ich pragnieniach, marzeniach i problemach - jak podkreśla Benkowska - ma skupiać się filmowy projekt pod nazwą "Orunia 4ever".

- Moim marzeniem jest zorganizowanie castingu dla statystów w Domu Kultury na Oruni. Nikt przecież nie zagra lepiej mieszkańców od nich samych. Co nie znaczy oczywiście, że reprezentanci innych dzielnic Gdańska czy Trójmiasta nie będą mogli uczestniczyć w zdjęciach. Wręcz przeciwnie - kontynuuje reżyserka.

Hollywood na Oruni, czyli odczarować złe uroki

Benkowska swoim filmem chce poniekąd zatrzeć złe wyobrażenia o Oruni, bo pomimo upływu lat i postępującej rewitalizacji dzielnicy nadal właśnie ta część Gdańska nie cieszy się zbyt pochlebną opinią, także poza Trójmiastem. Na początku roku głośno było o reportażu TVP Opole. Orunię pokazano w audycji "Mroczne dzielnice", która opowiada o miejscach cieszących się złą sławą. Tymczasem, jak przekonuje reżyserka "Orunia 4ever", to właśnie miejsce, skąd pochodzi, ukształtowało ją jako człowieka i artystkę. A nie są to czcze słowa, bo rodowita orunianka dziewięć lat temu ze swoją krótkometrażową "Oleną" (zrealizowaną w Gdyńskiej Szkole Filmowej) dotarła na salony - na festiwal w Cannes.

- W gruncie rzeczy w tym filmie opowiadam o sobie. O tym, że jeśli jesteś z Oruni i przez całe życie ktoś ci mówi, jak okropne jest to miejsce, to wydaje ci się, że Hollywood czy Cannes nie są dla ciebie. A okazuje się, że właśnie dzięki temu, że jesteś z Oruni, możesz spełniać marzenia o robieniu filmów, które oglądają ludzie na całym świecie, albo zrobić Hollywood na Oruni - podkreśla Elżbieta Benkowska.
Premierę filmu "Orunia 4ever" zaplanowano wstępnie na 2024 rok.

Tomasz Zacharczukt.zacharczuk@trojmiasto.pl

Więcej w kategorii Kino

Opinie wybrane

Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2022-06-23 07:03

Jak słyszę "Sky Orunia"... (6)

.... to od razu widzę teledyski DJ Bobo :)

1 tydzień
- 111 3
Twoja opinia

Zmień treść

.... to od razu widzę teledyski DJ Bobo :)
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2022-06-23 08:56
  
  Miły sąsiad
  
  Telewizji jako takiej za bardzo nie pamiętam, byłam wtedy w podstawówce. Ale Pan Klewiado to był fajny sąsiad. Leciało się do niego ze sprzętem, a on zawsze jakoś to naprawił. Wszyscy na naszej ulicy go znaliśmy.
  
  takie życie
  1 tydzień
  - 18 2
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Telewizji jako takiej za bardzo nie pamiętam, byłam wtedy w podstawówce. Ale Pan Klewiado to był fajny sąsiad. Leciało się do niego ze sprzętem, a on zawsze jakoś to naprawił. Wszyscy na naszej ulicy go znaliśmy.
  Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2022-06-23 09:53
  
  Everybody...
  
  1 tydzień
  - 10 2
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Everybody...
  Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2022-06-23 15:38
  
  A pamiętacie radio ar net? Z polibudy nadawali (1)
  
  Teraz to chyba eska
  
  1 tydzień
  - 23 3
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Teraz to chyba eska
  Regulamin dodawania opinii
  - Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
    2022-06-23 22:48
    
    Oczywiście! Najmilej wspominam przymiarki do sylwestra, gdy pod koniec audycji wszyscy byli już konkretnie nawaleni.
    
    1 tydzień
    
    2 1
    
    Twoja opinia
    
    Zmień treść
    
    Oczywiście! Najmilej wspominam przymiarki do sylwestra, gdy pod koniec audycji wszyscy byli już konkretnie nawaleni.
    Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2022-06-23 23:26
  
  Ja pamiętam jak całą rodziną chodziliśmy na "imprezy pod chmurką" gdzieś w okolice peronu?? Nie pamiętam dokładnie. (1)
  
  Organizowała je prawdopodobnie telewizja. Wszystkie dzieciaki pchały się do kamery, której obraz wszyscy mogli na bieżąco oglądać... To była technika:) i atrakcja dla oruńskiej społeczności:)) Zwłaszcza w dobie braku telefonów komórkowych czy internetu! Ba!! Wtedy to można było pomarzyć o komputerze, czy sprzęcie video albo raczej o konsoli tv do grania, którą zresztą dostał mój brat na Komunię w 1993 roku
  
  Równa
  1 tydzień
  - 3 0
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Organizowała je prawdopodobnie telewizja. Wszystkie dzieciaki pchały się do kamery, której obraz wszyscy mogli na bieżąco oglądać... To była technika:) i atrakcja dla oruńskiej społeczności:)) Zwłaszcza w dobie braku telefonów komórkowych czy internetu! Ba!! Wtedy to można było pomarzyć o komputerze, czy sprzęcie video albo raczej o konsoli tv do grania, którą zresztą dostał mój brat na Komunię w 1993 roku
  Regulamin dodawania opinii
  - Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
    2022-06-23 23:30
    
    Trzymam kciuki za Oruniankę i jej realizację filmu:)) Powodzenia dziewczynooooo!!
    
    Równa
    1 tydzień
    
    6 1
    
    Twoja opinia
    
    Zmień treść
    
    Trzymam kciuki za Oruniankę i jej realizację filmu:)) Powodzenia dziewczynooooo!!
    Regulamin dodawania opinii

Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2022-06-23 06:39

(1)

Sky Orunia to moja młodość.
Równolegle pierwsze sieci kablowe i MTV czy później VIVA i oczywiście program spraedzany w Telegazecie albo w tygodniku To i Owo :)
Pamiętam, że co kilka godzin na Sky Orunia w programie była pozycja "Film fabularny", co oznaczało odtwarzanie kilka razy na dobę tego samego filmu np. Krwawy sport z Jean Claude van Damme :)
Piękne beztroskie czasy i początki "zachodu" w Polsce.

1 tydzień
- 117 2
Twoja opinia

Zmień treść

Sky Orunia to moja młodość. Równolegle pierwsze sieci kablowe i MTV czy później VIVA i oczywiście program spraedzany w Telegazecie albo w tygodniku To i Owo :) Pamiętam, że co kilka godzin na Sky Orunia w programie była pozycja "Film fabularny", co oznaczało odtwarzanie kilka razy na dobę tego samego filmu np. Krwawy sport z Jean Claude van Damme :) Piękne beztroskie czasy i początki "zachodu" w Polsce.
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2022-06-24 03:33
  
  "z Janne Claude van Damme"- czy słyszałeś o czymśtakim jak odmiana przez przypadki?
  
  1 tydzień
  - 0 12
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  "z Janne Claude van Damme"- czy słyszałeś o czymśtakim jak odmiana przez przypadki?
  Regulamin dodawania opinii

Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2022-06-23 12:51

W Sopocie też dało się odbierać (1)

Na pomodzonej antenie własnej konstrukcji. Tak samo jak i Tele-Top z Gdyni. A potem Orunia Sky była nawet w pakiecie PTK (dziś UPC) jak zaczęli działać jakoś w 93 roku.

1 tydzień
- 34 1
Twoja opinia

Zmień treść

Na pomodzonej antenie własnej konstrukcji. Tak samo jak i Tele-Top z Gdyni. A potem Orunia Sky była nawet w pakiecie PTK (dziś UPC) jak zaczęli działać jakoś w 93 roku.
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2022-06-24 07:41
  
  Ja33
  
  W Tczewie też oglądaliśmy
  
  1 tydzień
  - 0 0
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  W Tczewie też oglądaliśmy
  Regulamin dodawania opinii