Cudów nie trzeba. Recenzja filmu "Boże Ciało"

Tomasz Zacharczuk

11 października 2019 (artykuł sprzed 4 lat)

Opinie (89)

Zwiastun filmu "Boże Ciało":

Filmowe rekolekcje Jana Komasy nie są czczym kazaniem odbijającym się głucho od kościelnych witraży. Opowieść o fałszywym księdzu zawiera wiele starannie wyważonych prawd: o współczesnym Kościele, młodzieńczym poszukiwaniu sensu życia, kształtowaniu własnej duchowości i neutralizowaniu zakorzenionych w sercu bolesnych krzywd. Bez natrętnej egzaltacji i napuszonego kaznodziejstwa. Takiego kina w Polsce wciąż jest zbyt mało. Grzech nie celebrować więc "Bożego Ciała".

Tak niedawno "Boże Ciało" na gorąco recenzował zespół Trojmiasto.pl podczas 44. Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni.

Mówiono, że miał niebywałą łatwość w nawiązywaniu kontaktów z ludźmi, wzbudzał ufność, płomiennymi kazaniami wręcz podrywał wiernych z kościelnych ław. Zaraz potem szedł z nimi na piwo lub na pobliskie boisko, by pograć w piłkę. Papierosy palił, ale ponoć śpiewał anielskim głosem. Tylko młody był. Podejrzanie młody. I właśnie wiek w zestawieniu z dość ekscentrycznym zachowaniem zdradził fałszywego księdza z Budzisk. Kapłanem okazał się 18-letni licealista z Warszawy. Tak bardzo pragnął zostać duchownym, że sutannę założył jeszcze przed wstąpieniem do seminarium. Zanim wpadł, przez dwa miesiące odprawiał msze, spowiadał, pomagał proboszczowi, a nawet grał na organach. Stał się pupilem wiejskiej społeczności.

Historią "księdza" Patryka z 2011 roku luźno zainspirował się twórca "Sali samobójców" i "Miasta 44". Jana Komasy nie interesowały jednak tabloidowy wydźwięk klerykalnej afery i krzykliwe nagłówki o świętokradztwie. Nie zamierzał ani parodiować na ekranie duszpasterskiego powołania, ani szydzić z lokalnej wspólnoty wiernych. Zdumiewający epizod z Budzisk posłużył w "Bożym Ciele" do zilustrowania motywów działania młodego człowieka, który nie bacząc na konsekwencje, starał się zaistnieć na nowo w społeczeństwie i nadać życiu konkretny cel. Komasa, posługując się świetnym scenariuszem Mateusza Pacewicza, w kameralnej opowieści znalazł jeszcze całkiem sporo miejsca na lustrację ludzkich lęków i pragnień.

Kina w Trójmieście

20-letni Daniel (Bartosz Bielenia) wychodzi z poprawczaka i trafia do jednej ze wsi na południu Polski. W wyniku niecodziennych okoliczności zaczyna kapłańską posługę w tamtejszej parafii. Angażując się coraz mocniej w ewangelizację społeczności, zaczyna na nowo odkrywać siebie, ale jednocześnie naraża się na zdemaskowanie. Za chłopakiem podążają też demony przeszłości.

mat. prasowe/ Kino Świat

Daniela (Bartosz Bielenia) poznajemy tuż przed jego warunkowym zwolnieniem z poprawczaka. Sprawia wrażenie zresocjalizowanego chłopaka, który ze stoickim spokojem znosi trudy zamknięcia, odcina się od wulgarnych współtowarzyszy, aktywnie uczestniczy w organizowanych w zakładzie mszach. Zafascynowany metodami ewangelizacji księdza Tomasza (Łukasz Simlat) marzy o seminarium. Prawo kanoniczne wyklucza jednak kandydatów z wyrokiem. Po wyjściu na wolność Daniel, za namową kapłana, rusza na południe kraju, gdzie czeka na niego wakat w tartaku. Ciężka, fizyczna praca bez perspektyw nie napawa optymizmem. 20-latka podświadomie wciąż ciągnie do kościoła. W pobliskiej świątyni, podczas rozmowy z Elizą (Eliza Rycembel), intuicyjnie deklaruje: "Księdzem jestem". I słowo ciałem się stało.

Wycieńczony alkoholizmem proboszcz (Zdzisław Wardejn) zostawia wikaremu parafię, a sam udaje się na leczenie. Dysponujący podstawową wiedzą na temat liturgii Daniel musi więc sobie poradzić z celebracją mszy, spowiedzią, udzielaniem sakramentów. Odkrywa przy okazji bolesną traumę, która wciąż trawi wiejską społeczność. Niekonwencjonalnymi metodami zdobywa szacunek i zaufanie wiernych, przeciwstawia się zuchwałemu wójtowi, integruje z lokalną młodzieżą i coraz mocniej zbliża się do Elizy. Będzie to jedynie początkiem błyskawicznie narastających problemów, które doprowadzą do zaskakującego finału.

"Zabawę w duchownego" Komasa traktuje jako wielopłaszczyznową przypowieść o młodzieńczej pogoni za spełnieniem, powołaniem, życiową satysfakcją. Daniel mógłby przecież niezauważalnie egzystować w parafialnej społeczności. Zamiast tego wychodzi na ostrzał, rozgrzebuje trapiącą wiernych tragedię, angażuje się w mediację pomiędzy skłóconymi stronami. Sutanna coraz bardziej zaczyna przylegać do ciała, ale i coraz bardziej zaczyna go palić. W pewnym momencie chłopak zdaje sobie sprawę z czekających go konsekwencji, lecz mimo to, nie decyduje się na odwrót. Być może nie ma już na to nawet czasu i okazji.

"Boże Ciało" to kameralna opowieść o poszukiwaniu siebie, kształtowaniu własnej duchowości, odnajdywaniu powołania w nawet najbardziej zaskakujących okolicznościach. Jednocześnie to także historia radzenia sobie z bólem, wewnętrzną traumą i obłudą. Właściwie każdy wątek filmu podsuwa wartą interpretacji życiową sytuację.

Komasa z filmowej ambony neguje również ludzkie zakłamanie, bigoterię, małostkowość i dwulicowość. Nie rzuca jednak jawnymi oskarżeniami, nie uderza w krzykliwy ton. Znakomicie potrafi wypośrodkować skalę retoryki. Z dala od antyklerykalnej histerii i prokatolickiej buty. "Boże Ciało" skrzętnie więc wymyka się ideologicznym klasyfikacjom. Subtelny styl narracji, dopracowany w każdym szczególe scenariusz (choć czasami ciąg przyczynowo-skutkowy pęka w szwach) i oszczędny filmowy język jedynie sugerują nam tropy, za którymi powinniśmy podążać. Kierunków, podobnie jak możliwości interpretacji filmu, jest wiele. I to kolejny atut "Bożego Ciała".

Twórcom filmu udało się także przełamać stereotypy polskiej prowincji, które tak nachalnie choćby w "Twarzy" uwidaczniała Małgorzata Szumowska. Tyle że było to bezcelowe i nadęte. U Komasy tej arogancji i poczucia wyższości nie ma. Jest rzetelna, obiektywna praca u podstaw, której efektem jest interesująco zróżnicowana wiejska społeczność - zbiorowy, drugoplanowy bohater opowieści. Uchwycony ponadto w sugestywnych i pięknie oświetlonych zdjęciach Piotra Sobocińskiego jr. Jedyne, na co w tym przypadku można narzekać, to nieco jednowymiarowe, bardzo schematyczne postaci parafialnej gospodyni i wójta.

Nie zmienia to faktu, że świetnie odegrali je, odpowiednio, Aleksandra Konieczna, która daje kolejny, drugoplanowy popis, oraz Leszek Lichota, wprowadzający do filmu przewietrzający atmosferę humor. Znakomicie wypada również nagrodzona na FPPF w Gdyni Eliza Rycembel, aczkolwiek wątek miłosny Elizy i Daniela w pewnym momencie staje się dość irytująco oklepany i sztampowy. Aktorską perełką na dalszym planie jest również kreacja Barbary Kurzaj. Znakomicie w trochę zaskakującym wcieleniu wypada Tomasz Ziętek.

"Boże Ciało" to przede wszystkim jednak aktorski majstersztyk Bartosza Bieleni, którego neurotyczna fizjonomia doskonale odzwierciedla naturę Daniela. Dziecięca twarz skrywa pewną niedookreśloną demoniczność i kilka razy kapitalnie wychwytuje to z pomocą kamery Sobociński. Bielenia umiejętnie powściągliwość łączy z gwałtowną ekspresją, dzięki czemu wydaje się być stworzonym do tej roli. To on prowadzi tę filmową procesję na szczyty współczesnej, nadwiślańskiej kinematografii. Mógłby w ten sposób oszukać niejednego proboszcza, a nawet biskupa. Za oceanem, dzięki takiej kreacji, okrzyknięto by go aktorskim objawieniem z nominacją do Oscara.

Najnowszy film Jana Komasy to aktorska maestria Bartosza Bieleni, jednego z najbardziej utalentowanych artystów młodego pokolenia. "Boże Ciało" z pewnością otworzy jeszcze szerzej drzwi do wielkiej kariery, która w przypadku Bieleni jest kwestią czasu. Kapitalna rola.

Na najcenniejszą filmową statuetkę Bielenia pośrednio ma szansę, bowiem "Boże Ciało" jest polskim kandydatem do Oscara. Dotychczasowe sukcesy na międzynarodowych i krajowych festiwalach (w Gdyni nagrody publiczności, za reżyserię, scenariusz i drugoplanową rolę żeńską, a do tego pokaźny worek nagród specjalnych) dają co najmniej obiecujące prognozy na przyszłość. Teraźniejszość na razie jest taka, że powstał w Polsce jeden z najmądrzejszych filmów ostatniego 25-lecia. Fałszywy ksiądz pokazał bezcenną, lecz często trudną do uchwycenia na filmowej taśmie, prawdę. I to bez cudów. Z jednym objawieniem. Aktorskim.

OCENA: 8,5/10

Tomasz Zacharczukt.zacharczuk@trojmiasto.pl

Film

7.3

162 oceny

Opinie (89) 5 zablokowanych

Sortowanie
- Od najstarszych
- Od najnowszych

Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2020-02-09 16:12

To nie jest film

na Oskara !

as
4 lata
- 2 1
Twoja opinia

Zmień treść

na Oskara !
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2020-02-16 15:31

ala

Film jest beznadziejnie nudny. To próba dorównania Pawlikowskiemu - ciężki psychologiczno-społeczny temat, ascetyczna scenografia i wyraziste postacie, ale niestety. W "Idzie" i "Zimnej wojnie" mamy udaną artystyczną kompozycję, z urozmaiceniem ciężkiej atmosfery przez wstawki muzyczne. Tu też jakaś dziewczyna coś tam śpiewa, ale do Joanny Kulig i "Dwa serduszka" jej daleko. Aleksandra Konieczna gra podobną rolę jak w "Ostatniej rodzinie" ale jakby na skróty. Ten ostatni film był także dużo lepszy, a w podobnym stylu. Temat zupełnie nie na czasie, bo środowiska prowincjonalne już wcale nie są aż tak spętane. Polska dusza już nie potrzebuje takich uzdrowicieli.

ala
4 lata
- 1 1
Twoja opinia

Zmień treść

Film jest beznadziejnie nudny. To próba dorównania Pawlikowskiemu - ciężki psychologiczno-społeczny temat, ascetyczna scenografia i wyraziste postacie, ale niestety. W "Idzie" i "Zimnej wojnie" mamy udaną artystyczną kompozycję, z urozmaiceniem ciężkiej atmosfery przez wstawki muzyczne. Tu też jakaś dziewczyna coś tam śpiewa, ale do Joanny Kulig i "Dwa serduszka" jej daleko. Aleksandra Konieczna gra podobną rolę jak w "Ostatniej rodzinie" ale jakby na skróty. Ten ostatni film był także dużo lepszy, a w podobnym stylu. Temat zupełnie nie na czasie, bo środowiska prowincjonalne już wcale nie są aż tak spętane. Polska dusza już nie potrzebuje takich uzdrowicieli.
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2020-05-03 15:26

Jestem zawiedziona

Gra aktorska Bartosza Bieleni bardzo dobra! Podszycie się pod księdza, na dodatek historia prawdziwa - fenomenalny temat. I dlatego film mnie tak rozczarował. O wiele więcej się spodziewałam a dostałam smętną historyjkę pokazującą wioskę z piekła rodem. Młodzież wiecznie przeklinająca, powszechnie ćpającą i hipokryzja ich rodziców, którzy rzekomo nic nie wiedzą. Chciwość władzy, dewocja, ksenofobia. W takie otoczenia trafia młody człowiek szukający Boga i dzięki swojej roli wciąga w swoje głębokie refleksje całą wioskę. Ale ów człowiek po zakończeniu swojej krótkiej niezwykłej przygody na powrót jest tą samą osobą i zwyczajnie jak kiedyś spuszcza łomot innemu chłopakowi (Brak przemiany bohatera: to dla mnie największe rozczarowanie). Poza tym przewidywalny motyw dwojga młodych, którzy po wspólnym działaniu w słusznej sprawie poczuli namiętność i... skończyli w łóżku (cóż za zaskoczenie!). I to wszystko okraszone muzyką wiecznie wprawiającą w przesadnie ponury nastrój. Jest tylko kilka ciekawych zaskakujących scen (uderzenie z "główki" napastnika przez pozornie bezbronnego księdza, spowiedź kobiety bijącej syna, święcenie stolarni). Reszta to przesadnie ponury przewidywalny ciąg zdarzeń. Przepraszam, ale nie poczułam po tym filmie Katharsis. Raczej czuję irytację i żeby dać temu upust piszę tę recenzję. Można było to zrobić dużo lepiej. Dlaczego film został nominowany do Oscara? Może dlatego, że na świecie wciąż dobrze sprzedaje się smętny obrazy zdegenerowanego społeczeństwa katolickiej zaściankowej i zakłamanej polskiej prowincji.

Magdalena Gałczyńska- Krawczyk
3 lata
- 2 1
Twoja opinia

Zmień treść

Gra aktorska Bartosza Bieleni bardzo dobra! Podszycie się pod księdza, na dodatek historia prawdziwa - fenomenalny temat. I dlatego film mnie tak rozczarował. O wiele więcej się spodziewałam a dostałam smętną historyjkę pokazującą wioskę z piekła rodem. Młodzież wiecznie przeklinająca, powszechnie ćpającą i hipokryzja ich rodziców, którzy rzekomo nic nie wiedzą. Chciwość władzy, dewocja, ksenofobia. W takie otoczenia trafia młody człowiek szukający Boga i dzięki swojej roli wciąga w swoje głębokie refleksje całą wioskę. Ale ów człowiek po zakończeniu swojej krótkiej niezwykłej przygody na powrót jest tą samą osobą i zwyczajnie jak kiedyś spuszcza łomot innemu chłopakowi (Brak przemiany bohatera: to dla mnie największe rozczarowanie). Poza tym przewidywalny motyw dwojga młodych, którzy po wspólnym działaniu w słusznej sprawie poczuli namiętność i... skończyli w łóżku (cóż za zaskoczenie!). I to wszystko okraszone muzyką wiecznie wprawiającą w przesadnie ponury nastrój. Jest tylko kilka ciekawych zaskakujących scen (uderzenie z "główki" napastnika przez pozornie bezbronnego księdza, spowiedź kobiety bijącej syna, święcenie stolarni). Reszta to przesadnie ponury przewidywalny ciąg zdarzeń. Przepraszam, ale nie poczułam po tym filmie Katharsis. Raczej czuję irytację i żeby dać temu upust piszę tę recenzję. Można było to zrobić dużo lepiej. Dlaczego film został nominowany do Oscara? Może dlatego, że na świecie wciąż dobrze sprzedaje się smętny obrazy zdegenerowanego społeczeństwa katolickiej zaściankowej i zakłamanej polskiej prowincji.
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2021-01-25 18:33

Niby tak... ale jednak nie

Niby Komasa, niby fajnie, ale ja się zawiodłem. Widziałem ten film na sali kinowej w Oh kinie, jak i w domu pod kocem na Netlixie i...,no przerost formy nad treścią. Sorry

Fafik
3 lata
- 1 1
Twoja opinia

Zmień treść

Niby Komasa, niby fajnie, ale ja się zawiodłem. Widziałem ten film na sali kinowej w Oh kinie, jak i w domu pod kocem na Netlixie i...,no przerost formy nad treścią. Sorry
Regulamin dodawania opinii