Cudów nie trzeba. Recenzja filmu "Boże Ciało"

Tomasz Zacharczuk

11 października 2019 (artykuł sprzed 4 lat)

Opinie (89)

Zwiastun filmu "Boże Ciało":

Filmowe rekolekcje Jana Komasy nie są czczym kazaniem odbijającym się głucho od kościelnych witraży. Opowieść o fałszywym księdzu zawiera wiele starannie wyważonych prawd: o współczesnym Kościele, młodzieńczym poszukiwaniu sensu życia, kształtowaniu własnej duchowości i neutralizowaniu zakorzenionych w sercu bolesnych krzywd. Bez natrętnej egzaltacji i napuszonego kaznodziejstwa. Takiego kina w Polsce wciąż jest zbyt mało. Grzech nie celebrować więc "Bożego Ciała".

Tak niedawno "Boże Ciało" na gorąco recenzował zespół Trojmiasto.pl podczas 44. Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni.

Mówiono, że miał niebywałą łatwość w nawiązywaniu kontaktów z ludźmi, wzbudzał ufność, płomiennymi kazaniami wręcz podrywał wiernych z kościelnych ław. Zaraz potem szedł z nimi na piwo lub na pobliskie boisko, by pograć w piłkę. Papierosy palił, ale ponoć śpiewał anielskim głosem. Tylko młody był. Podejrzanie młody. I właśnie wiek w zestawieniu z dość ekscentrycznym zachowaniem zdradził fałszywego księdza z Budzisk. Kapłanem okazał się 18-letni licealista z Warszawy. Tak bardzo pragnął zostać duchownym, że sutannę założył jeszcze przed wstąpieniem do seminarium. Zanim wpadł, przez dwa miesiące odprawiał msze, spowiadał, pomagał proboszczowi, a nawet grał na organach. Stał się pupilem wiejskiej społeczności.

Historią "księdza" Patryka z 2011 roku luźno zainspirował się twórca "Sali samobójców" i "Miasta 44". Jana Komasy nie interesowały jednak tabloidowy wydźwięk klerykalnej afery i krzykliwe nagłówki o świętokradztwie. Nie zamierzał ani parodiować na ekranie duszpasterskiego powołania, ani szydzić z lokalnej wspólnoty wiernych. Zdumiewający epizod z Budzisk posłużył w "Bożym Ciele" do zilustrowania motywów działania młodego człowieka, który nie bacząc na konsekwencje, starał się zaistnieć na nowo w społeczeństwie i nadać życiu konkretny cel. Komasa, posługując się świetnym scenariuszem Mateusza Pacewicza, w kameralnej opowieści znalazł jeszcze całkiem sporo miejsca na lustrację ludzkich lęków i pragnień.

Kina w Trójmieście

20-letni Daniel (Bartosz Bielenia) wychodzi z poprawczaka i trafia do jednej ze wsi na południu Polski. W wyniku niecodziennych okoliczności zaczyna kapłańską posługę w tamtejszej parafii. Angażując się coraz mocniej w ewangelizację społeczności, zaczyna na nowo odkrywać siebie, ale jednocześnie naraża się na zdemaskowanie. Za chłopakiem podążają też demony przeszłości.

mat. prasowe/ Kino Świat

Daniela (Bartosz Bielenia) poznajemy tuż przed jego warunkowym zwolnieniem z poprawczaka. Sprawia wrażenie zresocjalizowanego chłopaka, który ze stoickim spokojem znosi trudy zamknięcia, odcina się od wulgarnych współtowarzyszy, aktywnie uczestniczy w organizowanych w zakładzie mszach. Zafascynowany metodami ewangelizacji księdza Tomasza (Łukasz Simlat) marzy o seminarium. Prawo kanoniczne wyklucza jednak kandydatów z wyrokiem. Po wyjściu na wolność Daniel, za namową kapłana, rusza na południe kraju, gdzie czeka na niego wakat w tartaku. Ciężka, fizyczna praca bez perspektyw nie napawa optymizmem. 20-latka podświadomie wciąż ciągnie do kościoła. W pobliskiej świątyni, podczas rozmowy z Elizą (Eliza Rycembel), intuicyjnie deklaruje: "Księdzem jestem". I słowo ciałem się stało.

Wycieńczony alkoholizmem proboszcz (Zdzisław Wardejn) zostawia wikaremu parafię, a sam udaje się na leczenie. Dysponujący podstawową wiedzą na temat liturgii Daniel musi więc sobie poradzić z celebracją mszy, spowiedzią, udzielaniem sakramentów. Odkrywa przy okazji bolesną traumę, która wciąż trawi wiejską społeczność. Niekonwencjonalnymi metodami zdobywa szacunek i zaufanie wiernych, przeciwstawia się zuchwałemu wójtowi, integruje z lokalną młodzieżą i coraz mocniej zbliża się do Elizy. Będzie to jedynie początkiem błyskawicznie narastających problemów, które doprowadzą do zaskakującego finału.

"Zabawę w duchownego" Komasa traktuje jako wielopłaszczyznową przypowieść o młodzieńczej pogoni za spełnieniem, powołaniem, życiową satysfakcją. Daniel mógłby przecież niezauważalnie egzystować w parafialnej społeczności. Zamiast tego wychodzi na ostrzał, rozgrzebuje trapiącą wiernych tragedię, angażuje się w mediację pomiędzy skłóconymi stronami. Sutanna coraz bardziej zaczyna przylegać do ciała, ale i coraz bardziej zaczyna go palić. W pewnym momencie chłopak zdaje sobie sprawę z czekających go konsekwencji, lecz mimo to, nie decyduje się na odwrót. Być może nie ma już na to nawet czasu i okazji.

"Boże Ciało" to kameralna opowieść o poszukiwaniu siebie, kształtowaniu własnej duchowości, odnajdywaniu powołania w nawet najbardziej zaskakujących okolicznościach. Jednocześnie to także historia radzenia sobie z bólem, wewnętrzną traumą i obłudą. Właściwie każdy wątek filmu podsuwa wartą interpretacji życiową sytuację.

Komasa z filmowej ambony neguje również ludzkie zakłamanie, bigoterię, małostkowość i dwulicowość. Nie rzuca jednak jawnymi oskarżeniami, nie uderza w krzykliwy ton. Znakomicie potrafi wypośrodkować skalę retoryki. Z dala od antyklerykalnej histerii i prokatolickiej buty. "Boże Ciało" skrzętnie więc wymyka się ideologicznym klasyfikacjom. Subtelny styl narracji, dopracowany w każdym szczególe scenariusz (choć czasami ciąg przyczynowo-skutkowy pęka w szwach) i oszczędny filmowy język jedynie sugerują nam tropy, za którymi powinniśmy podążać. Kierunków, podobnie jak możliwości interpretacji filmu, jest wiele. I to kolejny atut "Bożego Ciała".

Twórcom filmu udało się także przełamać stereotypy polskiej prowincji, które tak nachalnie choćby w "Twarzy" uwidaczniała Małgorzata Szumowska. Tyle że było to bezcelowe i nadęte. U Komasy tej arogancji i poczucia wyższości nie ma. Jest rzetelna, obiektywna praca u podstaw, której efektem jest interesująco zróżnicowana wiejska społeczność - zbiorowy, drugoplanowy bohater opowieści. Uchwycony ponadto w sugestywnych i pięknie oświetlonych zdjęciach Piotra Sobocińskiego jr. Jedyne, na co w tym przypadku można narzekać, to nieco jednowymiarowe, bardzo schematyczne postaci parafialnej gospodyni i wójta.

Nie zmienia to faktu, że świetnie odegrali je, odpowiednio, Aleksandra Konieczna, która daje kolejny, drugoplanowy popis, oraz Leszek Lichota, wprowadzający do filmu przewietrzający atmosferę humor. Znakomicie wypada również nagrodzona na FPPF w Gdyni Eliza Rycembel, aczkolwiek wątek miłosny Elizy i Daniela w pewnym momencie staje się dość irytująco oklepany i sztampowy. Aktorską perełką na dalszym planie jest również kreacja Barbary Kurzaj. Znakomicie w trochę zaskakującym wcieleniu wypada Tomasz Ziętek.

"Boże Ciało" to przede wszystkim jednak aktorski majstersztyk Bartosza Bieleni, którego neurotyczna fizjonomia doskonale odzwierciedla naturę Daniela. Dziecięca twarz skrywa pewną niedookreśloną demoniczność i kilka razy kapitalnie wychwytuje to z pomocą kamery Sobociński. Bielenia umiejętnie powściągliwość łączy z gwałtowną ekspresją, dzięki czemu wydaje się być stworzonym do tej roli. To on prowadzi tę filmową procesję na szczyty współczesnej, nadwiślańskiej kinematografii. Mógłby w ten sposób oszukać niejednego proboszcza, a nawet biskupa. Za oceanem, dzięki takiej kreacji, okrzyknięto by go aktorskim objawieniem z nominacją do Oscara.

Najnowszy film Jana Komasy to aktorska maestria Bartosza Bieleni, jednego z najbardziej utalentowanych artystów młodego pokolenia. "Boże Ciało" z pewnością otworzy jeszcze szerzej drzwi do wielkiej kariery, która w przypadku Bieleni jest kwestią czasu. Kapitalna rola.

Na najcenniejszą filmową statuetkę Bielenia pośrednio ma szansę, bowiem "Boże Ciało" jest polskim kandydatem do Oscara. Dotychczasowe sukcesy na międzynarodowych i krajowych festiwalach (w Gdyni nagrody publiczności, za reżyserię, scenariusz i drugoplanową rolę żeńską, a do tego pokaźny worek nagród specjalnych) dają co najmniej obiecujące prognozy na przyszłość. Teraźniejszość na razie jest taka, że powstał w Polsce jeden z najmądrzejszych filmów ostatniego 25-lecia. Fałszywy ksiądz pokazał bezcenną, lecz często trudną do uchwycenia na filmowej taśmie, prawdę. I to bez cudów. Z jednym objawieniem. Aktorskim.

OCENA: 8,5/10

Tomasz Zacharczukt.zacharczuk@trojmiasto.pl

Film

7.3

162 oceny

Opinie (89) 5 zablokowanych

Sortowanie
- Od najstarszych
- Od najnowszych

Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2019-10-19 15:58

Film bardzo dobry. Szkoda tylko, że nawet do ambitniejszego kina wrzucane są zupełnie niepotrzebnie sceny erotyczne. Taka jak np. ta zaraz po wyjściu z poprawczaka. Zupełnie nic nie wnosi do fabuły. Serio? Jeśli ktoś chce pooglądać seksy to po prostu włączy sobie w necie.

Gosc
4 lata
- 5 2
Twoja opinia

Zmień treść

Film bardzo dobry. Szkoda tylko, że nawet do ambitniejszego kina wrzucane są zupełnie niepotrzebnie sceny erotyczne. Taka jak np. ta zaraz po wyjściu z poprawczaka. Zupełnie nic nie wnosi do fabuły. Serio? Jeśli ktoś chce pooglądać seksy to po prostu włączy sobie w necie.
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2019-10-19 19:02

Do tej pory żaden film mnie tak nie poruszył jak ten

Moja lekcja (nie jedyna z tego filmu): nie oceniaj...

4 lata
- 4 1
Twoja opinia

Zmień treść

Moja lekcja (nie jedyna z tego filmu): nie oceniaj...
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2019-10-21 15:13

Film bez zakończenia

Sam film OK ale chyba zabrakło scenarzyście siły na wymyślenie zakończenia - wielka szkoda.
W kinie wszyscy myśłeli , że aparatura nawaliła i film urwało - a to był koniec filmu.
Zakończenie = porażka

maro
4 lata
- 4 5
Twoja opinia

Zmień treść

Sam film OK ale chyba zabrakło scenarzyście siły na wymyślenie zakończenia - wielka szkoda. W kinie wszyscy myśłeli , że aparatura nawaliła i film urwało - a to był koniec filmu. Zakończenie = porażka
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2019-10-25 13:27

(1)

Byłam , nie polecam. gdyby wyciąć z filmu wszystkie ku... chu... pier..itp.to film trwałby 1,5 h.
Niby jakieś przesłanie jest ale ogólnie dzieło słabe, choć rola głównego bohatera super.

4 lata
- 3 8
Twoja opinia

Zmień treść

Byłam , nie polecam. gdyby wyciąć z filmu wszystkie ku... chu... pier..itp.to film trwałby 1,5 h. Niby jakieś przesłanie jest ale ogólnie dzieło słabe, choć rola głównego bohatera super.
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2019-10-25 20:21
  
  S co mieli mówić wierszem?Na polskiej wsi,serio?
  
  4 lata
  - 1 1
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  S co mieli mówić wierszem?Na polskiej wsi,serio?
  Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2019-11-14 21:09

Super

Polecam, warto iść to "inny" film niż inne, poruszający wiele ciekawych wątków i dobrze że nie ma dużo gwiazd aktorskich bo można skupić się na treści a nie na nich.

Maciej
4 lata
- 2 1
Twoja opinia

Zmień treść

Polecam, warto iść to "inny" film niż inne, poruszający wiele ciekawych wątków i dobrze że nie ma dużo gwiazd aktorskich bo można skupić się na treści a nie na nich.
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2019-11-17 18:05

Moje 3grosze o Bożym Ciele

Zły, tandetny, i ośmieszający rzeczywistość polską! ( Co gorsza Pod pretekstem prawdziwej historii) film, mega klaustrofobiczna opowieść o nieistniejącej już dawno tak prymitywnej społeczności niby polskiej. Ośmiesza Polaków jako ciemny, zacofany naród . Oczywiście główna rola zagrana świetnie. Brawo!

Grażyna
4 lata
- 5 1
Twoja opinia

Zmień treść

Zły, tandetny, i ośmieszający rzeczywistość polską! ( Co gorsza Pod pretekstem prawdziwej historii) film, mega klaustrofobiczna opowieść o nieistniejącej już dawno tak prymitywnej społeczności niby polskiej. Ośmiesza Polaków jako ciemny, zacofany naród . Oczywiście główna rola zagrana świetnie. Brawo!
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2019-11-19 09:16

Recenzja

Wspaniała recenzja!!!! - gratuluję autorowi spostrzegawczości i umiejętności formułowana myśli.

4 lata
- 1 1
Twoja opinia

Zmień treść

Wspaniała recenzja!!!! - gratuluję autorowi spostrzegawczości i umiejętności formułowana myśli.
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2020-01-20 22:11

Gosc

A ja mam mieszane uczucia. Sceny erotyczne i wulgaryzmy raczej zbędne. Kolejny film l, który pokazuje kto nami rządzi i na jakich zasadach. Wyszłam zdołowana z tego filmu. Dużo różnych wątków. I mam nadzieję, że już takich wsi w Polsce nie ma... Ech... Obawiam się, że słabe o nas będą mieli zdanie ludzie z innych krajów jak obejrzą film, a dzięki nominacji obejrzą.. Główna rola super zagrana

4 lata
- 2 2
Twoja opinia

Zmień treść

A ja mam mieszane uczucia. Sceny erotyczne i wulgaryzmy raczej zbędne. Kolejny film l, który pokazuje kto nami rządzi i na jakich zasadach. Wyszłam zdołowana z tego filmu. Dużo różnych wątków. I mam nadzieję, że już takich wsi w Polsce nie ma... Ech... Obawiam się, że słabe o nas będą mieli zdanie ludzie z innych krajów jak obejrzą film, a dzięki nominacji obejrzą.. Główna rola super zagrana
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2020-02-01 21:20

Art3et

Film jak film. jako że jestem katolikiem zauważam "spore" odejście od praktycznych nauk i zasad kościoła. Jako film pt fantasy o Kościele - prawie udany. Prócz wielu pomyłek dotyczących zarówno zasad liturgii.
Generalnie jest kilka lepszych pomysłów na spędzenie 1,5 godz. czasu.

AZ

4 lata
- 1 1
Twoja opinia

Zmień treść

Film jak film. jako że jestem katolikiem zauważam "spore" odejście od praktycznych nauk i zasad kościoła. Jako film pt fantasy o Kościele - prawie udany. Prócz wielu pomyłek dotyczących zarówno zasad liturgii. Generalnie jest kilka lepszych pomysłów na spędzenie 1,5 godz. czasu. AZ
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2020-02-03 09:37

Film rozczarowuje

Nie wiem, czym tu sie zachwycac. Nie wiem, co rezyser chcial powiedziec. Sporo niekonsekwencji. Dluzyzny, klisze, niepotrzebne sceny, dziecinada, naiwnosc ratujaca slabosci scnariusza. Np. po wafla scena z wdowa noszaca stringi? Mamy starego proboszcza alkoholika a przy tym dobrodusznego i naiwnego, mamy zapiekla w bolu gosposie, konflikt w wiosce po wypadku, wojt niby zly a niby dobry. Glowny bohater jakis dziwny, rezyser balansuje od wrazliwego chlopaka do cynicznego i zdemoralizowanego przestepcy. Caly film to jakis konglomerat scen, porozpoczynanych i niedokonczonych watkow, pewne rzeczy sa jakos tak niedopowiedziane ale tak nachalnie (placzace dziecie wojta i jego udreczona zona, ubrana jak na pogrzeb). Widz ma sie domyslec. Biedny rezyser nie wiedzial jak ma zakonczyc "kandydata na oskara", wiec zakonczyl nijako. Montazysta tez za czesto w kosciele nie bywa, bo na Mszy sw. zbieraja na tace przed kazaniem.

WyjscZkinaCzyNie
4 lata
- 2 1
Twoja opinia

Zmień treść

Nie wiem, czym tu sie zachwycac. Nie wiem, co rezyser chcial powiedziec. Sporo niekonsekwencji. Dluzyzny, klisze, niepotrzebne sceny, dziecinada, naiwnosc ratujaca slabosci scnariusza. Np. po wafla scena z wdowa noszaca stringi? Mamy starego proboszcza alkoholika a przy tym dobrodusznego i naiwnego, mamy zapiekla w bolu gosposie, konflikt w wiosce po wypadku, wojt niby zly a niby dobry. Glowny bohater jakis dziwny, rezyser balansuje od wrazliwego chlopaka do cynicznego i zdemoralizowanego przestepcy. Caly film to jakis konglomerat scen, porozpoczynanych i niedokonczonych watkow, pewne rzeczy sa jakos tak niedopowiedziane ale tak nachalnie (placzace dziecie wojta i jego udreczona zona, ubrana jak na pogrzeb). Widz ma sie domyslec. Biedny rezyser nie wiedzial jak ma zakonczyc "kandydata na oskara", wiec zakonczyl nijako. Montazysta tez za czesto w kosciele nie bywa, bo na Mszy sw. zbieraja na tace przed kazaniem.
Regulamin dodawania opinii