• Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport

Ostatni obraz Wajdy. Recenzja filmu "Powidoki"

Tomasz Zacharczuk
13 stycznia 2017 (artykuł sprzed 7 lat) 

Największą wartością "Powidoków" jest subtelny i kameralny styl, w jakim wybitny reżyser oddaje hołd znakomitemu malarzowi, tworząc inspirujące dzieło o ludzkiej niezłomności. Ostatni w reżyserskim dorobku obraz Andrzej Wajda wypełnił paletą stonowanych, wręcz ponurych barw, osadzając jednak filmowe płótno w topornych, nieco przyrdzewiałych ramach. "Powidoki" kryją w sobie interesującą opowieść, ale sposób jej zaprezentowania wydaje się daleki od możliwości mistrza.



Wartość i wrażenia towarzyszące podziwianiu malarskiego dzieła często zależą od perspektywy przyglądania się poszczególnym detalom. Podobnie jest z filmowymi "Powidokami". Nie można przecież struktury dzieła odseparować od faktu, że jest ono ostatnim, które wyszło spod ręki wybitnego polskiego reżysera. Być może właśnie z tego względu szczególnie widoczne w filmie stają się pozornie ukryte wątki: pogodzenia się głównego bohatera z wizją nieuchronnej śmierci, powolnego odchodzenia w niepamięć, stopniowego artystycznego wygasania. Nieprzypadkowo więc dzieło wieńczące ponad 60-letnią obecność Wajdy w polskim kinie, jak rzadko które, emanuje melancholijnym, kameralnym klimatem, jakby zapowiadało odejście mistrza rodzimej sztuki filmowej.

"Powidoki", choć skupiają się wokół sylwetki wybitnego malarza, teoretyka sztuki i akademickiego wykładowcy, nie są typowym filmem biograficznym, w którym akcja rozciąga się od narodzin do śmierci bohatera, niczym z punktu A do B. Ekranowego Władysława Strzemińskiego (Bogusław Linda) poznajemy w schyłkowym okresie życia. Niepełnosprawny artysta (rękę i nogę stracił podczas I wojny światowej) podejmuje z góry skazaną na klęskę walkę z socrealistyczną doktryną sztuki, mimo że w śmiałym wystąpieniu przed szereg niemal pozbawiony jest sojuszników.

Strzemiński wcale jednak o atencję nie zabiega. Opiekuńczość córki traktuje jako zbędny obowiązek, zafascynowaną studentkę trzyma na dystans, nawet z przyjacielem, poetą Julianem Przybosiem (Krzysztof Pieczyński), utrzymuje co najwyżej grzecznościowe relacje. Gdy podczas akademickiego zebrania otwarcie krytykuje stosunek peerelowskich władz do wolności artystycznej, skazuje się tym samym nie tylko na zawodowe, ale i społeczne wykluczenie. Pozbawiony pasji i środków do życia w zatęchłym mieszkanku wyalienowany artysta niepewnymi ruchami pędzla kreśli swój nie tylko malarski, ale i egzystencjalny epilog.

Władysław Strzemiński (Bogusław Linda) nie zamierza podporządkować się socrealistycznej doktrynie sztuki. Przekorna postawa artysty wkrótce doprowadzi go nie tylko do zawodowego, ale i społecznego wykluczenia. Władysław Strzemiński (Bogusław Linda) nie zamierza podporządkować się socrealistycznej doktrynie sztuki. Przekorna postawa artysty wkrótce doprowadzi go nie tylko do zawodowego, ale i społecznego wykluczenia.
Wajda bardzo sprawnie uniknął biograficznej sztampy, pozostawiając nawet sporo miejsca na różnego rodzaju niedopowiedzenia. Próżno na ekranie szukać zawiłych relacji z żoną i jednocześnie również artystką, Katarzyną Kobro (choć w rzeczywistości był to bardzo burzliwy związek), oszczędnie prezentowane są fakty z dotychczasowej kariery Strzemińskiego, a nawet kwestia inwalidztwa nie jest jednoznacznie wyjaśniona. Bo nie w tym tkwi sens filmowej opowieści. "Powidoki" przede wszystkim są kinowym manifestem artystycznej wolności, symbolem nieugiętej postawy względem narzucanych norm, rozprawą o konflikcie pomiędzy jednostką a totalitarnym systemem władzy gotowej niszczyć wszelkie przejawy indywidualnego i nieschematycznego myślenia.

Świetnie ilustruje to jedna z początkowych, bardzo sugestywnych scen, w której widzimy skupionego nad obrazem Strzemińskiego. W pewnym momencie mieszkanie pokrywa czerwona poświata. Jej źródłem okazuje się być wielka krwista płachta z wizerunkiem Stalina zawieszona na budynku, w którym mieszka artysta. Główny bohater, nie zastanawiając się zbyt długo, rozcina plakat tylko po to, by móc złapać choć promień dziennego światła potrzebnego do ukończenia obrazu.

Równie obrazowa i pełna podświadomych aluzji jest sekwencja, w której wyraźnie już osłabiony Strzemiński niezamierzenie przewraca manekiny na sklepowej wystawie. Nie wzbudza to absolutnie żadnej reakcji przechodniów, co tylko potęguje uczucie wyobcowania i społecznego niebytu, w jaki popadł główny bohater. Zwolniony z uczelni, którą sam współtworzył, wykluczony ze związku artystów, który przecież powoływał do życia, pozbawiony nawet możliwości zakupu farb malarskich Strzemiński przypomina snującą się bez celu zjawę, z której resztki życia wyssał komunistyczny potwór.

"Powidoki" są przede wszystkim filmowym manifestem wolności artystycznej, która nie podlega żadnym ograniczeniom i partyjnym nakazom. Główny bohater, mimo że żyje niemal w nędzy, boryka się z głodem, chorobą i wyalienowaniem, nie wybiera łatwej drogi, jaką jest popłynięcie z nurtem socrealizmu. "Powidoki" są przede wszystkim filmowym manifestem wolności artystycznej, która nie podlega żadnym ograniczeniom i partyjnym nakazom. Główny bohater, mimo że żyje niemal w nędzy, boryka się z głodem, chorobą i wyalienowaniem, nie wybiera łatwej drogi, jaką jest popłynięcie z nurtem socrealizmu.
Odzwierciedlenie na ekranie artystycznej i psychicznej pustki głównego bohatera nie byłoby możliwe bez znakomitego Bogusława Lindy. Aktor nie tylko świetnie poradził sobie z fizycznym aspektem ułomności odgrywanej postaci, ale gestem i mimiką fenomenalnie miejscami wszedł w rolę artysty wyklętego. Rola tym bardziej imponująca, że Linda musiał zmierzyć się z nie najlepiej skrojonym scenariuszem, który praktycznie obnażył film z ciekawych i rozbudowanych dialogów, zatuszował niemal postaci na dalszym planie, odarł film z dynamiki. Uchybienia te aż nadto widoczne są w często za krótkich scenach, w których kwestie aktorskie nie znajdują odpowiedniej przestrzeni na zauważalne wybrzmienie.

Pomimo że barwne postaci kreują Krzysztof Pieczyński (Julian Przyboś), Zofia Wichłacz (studentka Hania) czy Szymon Bobrowski (Włodzimierz Sokorski), to nie są one w stanie ubarwić ekranowej opowieści. Wymiany zdań są często jałowe, a gdy już Strzemiński wchodzi w głębszą dyskusję ze studentami, to zostajemy zasypani lawiną specjalistycznej nomenklatury, która miejscami wręcz nudzi i odpycha, choć pierwotnie ma spełniać ambitny cel w postaci wyłożenia na stół głównych artystycznych postulatów wybitnego malarza.

W "Powidokach" najbardziej aktorom przeszkadzają... ich kwestie. Dialogi często są bardzo sztywne, naszpikowane hasłowymi formułkami, brakuje polotu i naturalności. Stąd też najlepiej wypadają milczące kadry, w których bryluje Bogusław Linda. W "Powidokach" najbardziej aktorom przeszkadzają... ich kwestie. Dialogi często są bardzo sztywne, naszpikowane hasłowymi formułkami, brakuje polotu i naturalności. Stąd też najlepiej wypadają milczące kadry, w których bryluje Bogusław Linda.
W "Powidokach" Andrzej Wajda idealnie wpisał się w założenia unizmu, który proklamował za życia sam Strzemiński. Malarska sztuka oparta na jedności dzieła pozbawionego dynamiki, kontrastów i wielobarwności nie sprawdza się jednak tak skutecznie na ekranie, jak na malarskim płótnie. Wajdzie u schyłku życia zabrakło ostrza wnikliwości, reżyserskiej przebojowości, artystycznego ryzyka i przełamania monotonii. Stąd też dużo w "Powidokach" bezbarwnych przestojów, jałowych (choć pięknie dopracowanych przez Pawła Edelmana) kadrów i zbyt oczywistej prostoty. Przez cały seans oczekujemy nadchodzącego wstrząsu, którego jednak dostajemy tylko namiastkę.

Mimo że Andrzejowi Wajdzie w reżyserskiej palecie zabrakło kolorów do wypełnienia tego filmowego dzieła, to nie ulega wątpliwości, że mistrz oddaje należny hołd Władysławowi Strzemińskiemu. Po wyjściu z kina natychmiast chwycimy za telefon, żeby w internetowej wyszukiwarce wystukać nazwisko malarza i dowiedzieć się o nim więcej. Nawet jeśli w "Powidokach" za mało jest konkretów i czuć brak geniuszu Wajdy, to pięknie zarysowany klimat tej opowieści o unikatowym człowieku może choć na chwilę zmusić do refleksji i wspomnień. Zarówno o Strzemińskim, jak i o Wajdzie.

OCENA: 6/10

Zdjęcia archiwalne: Pokaz specjalny filmu "Powidoki" i 90. urodziny Andrzeja Wajdy podczas 41. Festiwalu Filmowego w Gdyni, 2016 rok:

  • Pokaz specjalny filmu "Powidoki" i 90. urodziny Andrzeja Wajdy podczas 41. Festiwalu Filmowego w Gdyni. Na zdjęciu: Andrzej Wajda z żoną.
  • Bogusław Linda podczas pokazu specjalnego filmu "Powidoki" i 90. urodzin Andrzeja Wajdy (41. Festiwal Filmowy w Gdyni), 2016 rok.
  • Pokaz specjalny filmu "Powidoki" i 90. urodziny Andrzeja Wajdy podczas 41. Festiwalu Filmowego w Gdyni. Na zdjęciu: Andrzej Wajda z żoną.
  • Pokaz specjalny filmu "Powidoki" i 90. urodziny Andrzeja Wajdy podczas 41. Festiwalu Filmowego w Gdyni. Na zdjęciu: Andrzej Wajda i Robert Więckiewicz.
  • Pokaz specjalny filmu "Powidoki" i 90. urodziny Andrzeja Wajdy podczas 41. Festiwalu Filmowego w Gdyni, 2016 rok.

Film

6.1
31 ocen

Powidoki (23 opinie)

(23 opinie)
Biograficzny

Opinie (64) 9 zablokowanych

  • jednak polecam sztuke teatralna teatru telewizji zrealizowana pare lat wczesniej (1)

    • 21 5

    • yhm, teatr telewizji zawsze był wysokiej jakości

      może się skuszę

      • 2 0

  • Wspołcześnie też znam takich artystów i za to ich szanuje (1)

    "Powidoki" przede wszystkim są kinowym manifestem artystycznej wolności, symbolem nieugiętej postawy względem narzucanych norm, rozprawą o konflikcie pomiędzy jednostką a totalitarnym systemem władzy gotowej niszczyć wszelkie przejawy indywidualnego i nieschematycznego myślenia.

    • 22 15

    • chodzi ci o Karolaka czy Swetru?

      Artyści wyklęci :)

      • 4 7

  • Linda (2)

    Bo to zła kobieta była... wróć... zły film był

    • 23 19

    • Jedynie sluszni odsuneli Linde na bok na jakies 7-8 lat (1)

      dostal szanse I jak nic pojdzie szczekac na PiS. Jak to ,,pies,,

      • 4 20

      • razem z Janda i Grodzka6

        • 7 7

  • recenx

    Za to recenzent wykazał się geniuszem! Ha,ha,ha!!!

    • 15 17

  • Mam wrażenie, że czasy / problemy przypomniane w Powidokach wracają (9)

    a historia zataczająca koło przeraża.

    Czy to rola życia Lindy ?

    • 41 48

    • skąd to wrażenie? Co, każą malować na akademiach sztuk pięknych żołnierzy wyklętych? (5)

      czy może raczej dalej wieszają fivty na krzyżach i sr.ją do garnków.. ??

      Koło, to ci zawraca, ale chyba w głowie!
      W żaden sposób nie da się porównać tamtych czasów kiedy o wszystkim decydowała jedna partia/państwo, a dzisiejszymi, kiedy partia decyduje co prawda ale państwo jest tylko jednym z wielu tworów i wcale nie najsilniejszym, bo prywatne koncerny, organizacje pozarządowe i fundacje mają większe środki niż teoretyczna Polska.. i to dopiero przeraża!

      • 31 15

      • Słaby pisowski atak.

        • 8 23

      • (1)

        Czyli jak ktoś założył firmę i jest bogaty jak Krezus, to ma oddać swoje pieniądze, bo państwo takie biedne, a robotnicy wykorzystywani? Komuś tu marzy się kolejna bolszewicka rewolucja...

        • 13 9

        • Nie - ale jak ktoś bogaty to niech sponsoruje filmy i obrazki wszystkich tych płaczących za demokracją artystów

          i autorytetów moralnych.. ciekawe czy Panowie biznesmeni będą wtedy tacy skorzy do utrzymywania teatru Pani Jandy i innych walczących twórców..
          Obawiam się, że ta niepotrzebna nikomu sztuka zgnie i takie filmy jak ten też..

          • 10 5

      • A czy panstwo ma byc bogate wielkim budzetem, czy bogatym spoleczenstwem (1)

        ktore samo zarabia na swoje utrzymanie?

        No wlasnie

        • 12 1

        • ja oczywiście wolę państwo bogate w obywateli..

          ..no ale mamy co mamy. 500 zł wystarczyło by uświadomić ilu się bogaciło a ilu wegetowało..

          • 8 2

    • (2)

      Strzemiński w "Powidokach": A widzę, że teraz dąży się do zatracenia granicy między sztuką a polityką i co gorsza, staje się to interesem jednej grupy". - tyle w temacie aktualności filmu Wajdy...

      • 8 3

      • TVN24 zrezygnowało z opłat za reklamę Powidoków (1)

        • 6 3

        • wszystko jasne

          • 3 3

  • I to jest wlasciwa koncepcja!!! (2)

    recenzent zrecenzowal: film o malarzu, ktorego sztuki nigdy na oczy nie widzial zapewne, rezysera ktory w dorobku nie ma chyba zadnego filmu bez dialogow-hasel, ani takiego ktory zawieralby oczekiwany przez red Tomka "wstrzas" (?). Panie Tomku, niech Pan wroci do recenzowania Spidermana i Xmenow, tam ma Pan i wstrzasy i bardzo zwarte dialogi. moze latwiej Pan przelknie.

    • 20 29

    • Nie spinaj się tak panie filmowcu Jerzy. Zdjęcia piękne, ale film...płaski. (1)

      Strzemiński zrobiony na bidulka, a to czasem damski bokser nie był?

      • 8 8

      • moze to byly takie płaskie czasy?

        czlowiek z marmuru jest głęboki? Wajda krecil takie filmy od początku: fakt i jego otoczenie, a nie domysły i trzecie dno. Pokazywał pewne realia i tyle. Faktografia, ale ciekawa. W dobie mad maxa nowego film bez wstrząsu to wgl nie jest film, prawda?

        • 6 3

  • oceniam film inaczej ale oczywiście nie wypada powiedzieć nic poza hymny pochwalne. (1)

    • 26 10

    • dla mnie slaby, ladne zdjecia ale film nierowny, slabo nakrecony, nudny i przegadany 4/10

      • 7 3

  • przestroga (7)

    w tym katolikopolako spłeczeństwie ostracyzm z odmiennymi zachowaniami jest jest jeszcze bolesniejszy. państwo inne instrumenty inne a problem z wolnościa mysli ten sam ,przestroga film.

    • 20 40

    • Dokładnie tak jest.

      • 8 7

    • Napisz jeszcze raz, boś wypluł z siebie jakiś bełkot. (1)

      • 15 7

      • ja widzę Twój pisowski bełkot - nie pierwszy raz z resztą...

        • 8 9

    • Twój ostracyzm (2)

      Masz coś do Polaków? Coś złego zrobili ci katolicy?
      Jakim odmiennym zachowaniem się wykazałoś, że wzbudziłoś sprzeciw ludzi, których określasz jako "katolikopolako"?

      Widzę , że znasz polski, ale nie czujesz się Polakiem, członkiem naszego społeczeństwa. Kim jesteś? Czy istnieje społeczeństwo, którego częścią się czujesz? Co z siebie dajesz innym?

      Przepraszam za formę osobową, ale nie wiem, czyś baba, czy chłop. W naszym języku to dość istotne, do tego stopnia, że mieliśmy nawet ministrę, a nie ministra.

      • 15 11

      • wierszyk mikusia (1)

        Za to ty wiesz kim jesteś recytując rano wierszyk: kto ty jesteś? mały kmiotek, jaki znak twój? sierp i młotek, a gdzie żyjesz? między swymi, w jakim kraju? ja nie znaju.

        • 3 6

        • To zabawne,

          ale osoby o silnie lewicowych przekonaniach, zwanych również liberalnymi, mają skłonność do obrzucania ideologicznych "wrogów" różnymi epitetami, które wyjątkowo dobrze zazwyczaj pasują do nich samych...

          • 0 0

    • Człowieku - to właśnie wtedy, gdy się uwierzy w Bogu - Kochającego, odnajdujesz wolność - która nie niszczy, ale buduje!!!

      • 0 0

  • Słaby film (1)

    porażka. kto to wybrał jako kandydata do Oscara? Wajda ostatnimi laty to kiepski reżyser, który leciał na nazwisku.

    Nawet Linda mówi wprost, że ten film jest kiepski. I za to Lindę szanuję.

    • 67 16

    • To nie Wajda stał się kiepskim reżyserem, ale scenariusze filmów, które ostatnio realizował. Mamy też coraz większe wymagania. Uważaliśmy Wajdę za filmowego wieszcza i on starał się sprostać swej legendzie. Niestety lata mijają, wzrok nie ten, komuna padła a z tego co jest nie wiadomo co się wykluje.Dziś nie tak prosto dzielić na czarne i białe.

      • 13 5

  • Jedynie słuszna sztuka (1)

    Jedynie słuszna religia
    Jedynie słuszny kościół
    Jedynie słuszne postaci historyczne
    Jedynie słuszna interpretacja zdarzeń i postaw
    Jedynie słuszne prawo i sprawiedliwość... Które "my sami" ustanowimy.

    Jakie to wszystko podobne. Czerwona zaraza AD2016 :(

    • 40 42

    • gupoty

      • 0 1

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Kina

Wydarzenia

Marzec Sopocianek (3 opinie)

(3 opinie)
projekcje filmowe, spotkanie, warsztaty, zajęcia rekreacyjne

Konfrontacje: Skąd Dokąd | Dyskusyjny Klub Filmowy UG Miłość Blondynki

15 zł
projekcje filmowe, przegląd, DKF

Kultura Dostępna: Powstaniec 1863

12,90 zł
projekcje filmowe