Kinohistoria: O zwierzętach i ludziach

Dokument o Janie i Antoninie Żabińskich to pasjonująca historia człowieczeństwa, które nie ma ceny i nie domaga się uznania. Celem ogrodów zoologicznych jest ratowanie gatunków zagrożonych wyginięciem. Tę funkcję w przewrotny sposób realizowało w czasie II wojny światowej warszawskie zoo. Po jej wybuchu naziści część zwierząt zabili, a inne wywieźli do Rzeszy. Opuszczone stajenki, budki i woliery w zoo zajął gatunek najbardziej zagrożony podczas działań wojennych, czyli człowiek. Byli to Żydzi uciekający przed niechybną śmiercią oraz żołnierze Armii Krajowej. Ukrywali się w opuszczonych stajenkach, budkach, ptasich wolierach oraz w domu Jana Żabińskiego, ówczesnego dyrektora zoo. Schronienie, czasami na dzień, rzadziej na wiele miesięcy, znalazło w sumie kilkaset osób. Dokładnej liczby nikt nie zna. W filmie, dzięki metaforom wyzyskującym ujęcia ze zwierzętami, wykorzystaniu bogatych archiwaliów oraz wywiadów z ostatnimi żyjącymi świadkami tamtych wydarzeń, podjęto próbę opowiedzenia tej nieprawdopodobnej historii.

Film przybliża historię z jednej strony znaną, zekranizowaną przecież w filmie Azyl Niki Caro, ale na tyle wyjątkową, że zasługującą na ponowne opowiedzenie, tym razem w formie dokumentalnej. Łukasz Czajka utkał historię małżeństwa Żabińskich długoletnich opiekunów warszawskiego zoo z bogatych archiwaliów i wspomnień żyjących świadków wydarzeń. Dzięki temu jeszcze lepiej możemy zrozumieć wojenny lęk i heroizm pary. W filmie Czajki ich bohaterstwo tak przecież niezwykłe wydaje się czymś zupełnie zwyczajnym. Wydaje się, że Żabińscy polubiliby ten obraz samych siebie pozbawiony patriotycznych tromtadracji, wzniosłych słów i efektownych uproszczeń. Bo O zwierzętach i ludziach jest opowieścią nie tyle o heroizmie, ile o człowieczeństwie, którego heroizm jest zaledwie częścią.

Reż. Łukasz Czajka, 70 min, 2019, Polska, dokumentalny
️Wstęp: 10 zł. Bilety w sprzedaży od 3 grudnia 2019 r.