11 tydzień kina hiszpańskiego (2 opinie)

Podczas festiwalu zaprezentowane zostaną najciekawsze filmy fabularne oraz dokumentalne z ostatnich lat, które odzwierciedlają bogactwo gatunkowe i tematyczne nowego kina Hiszpanii. Wydarzeniem specjalnym 11. edycji Tygodnia kina hiszpańskiego będzie retrospektywa filmów Alexa de la Iglesii, reżysera kultowego w kręgach wielbicieli mocnego, awangardowego kina spod znaku Quentina Tarantino i Roberta Rodrigueza. Twórczość filmowców łączy nie tylko charakterystyczny przerysowany styl, szybkie tempo akcji oraz mieszanka przemocy, seksu i czarnego humoru. Są również przyjaciółmi w życiu prywatnym. Festiwal otworzy najnowszy film Alexa de la Iglesii - HISZPAŃSKI CYRK (Balada triste de trompeta), który na MFF Wenecja 2010 otrzymał Srebrnego Lwa za najlepszą reżyserię oraz nagrodę za najlepszy scenariusz właśnie od Tarantino, przewodniczącego jury. Film otrzymał również w tym roku najwięcej nominacji do najważniejszych nagród filmowych Hiszpanii - Nagród Goya. Nominowany jest w 15 kategoriach, w tym za najlepszy film, najlepszy scenariusz oraz dla najlepszego reżysera.

"Hiszpański cyrk" zaczyna się na scenie. Jest 1937 r., trwa przedstawienie dla dzieci, ale cały Madryt pochłonięty jest już wojną domową. "Nie widzicie, że ja tu pracuję?!" - mówi przebrany za klauna mężczyzna, gdy teatr szturmują republikanie. Bunt cyrkowego artysty zostanie szybko zdławiony, a klaun ruszy do walki z maczetą w ręku. Wcześniej zdąży jednak jeszcze skomentować: "Cała ta wojna jest cyrkiem!".

W filmach Álexa de la Iglesii (cztery zostaną pokazane na festiwalu) wszystko jest spektaklem. Realizm zostaje zawieszony na kołku, rządzi rozszalała akcja, greps, ujęta w nawias przemoc. W "Kamienicy w Madrycie" (2000) najważniejsze jest znalezione przez agentkę Julię i pieczołowicie wysuszone suszarką 300 milionów pesos, ale pojawia się też hiszpański Batman, staruszka skacząca między dachami i kuchenny nóż niedostatecznie ostry, by odciąć rękę. W "Dniu bestii" (1995) stateczny ksiądz i teolog chce ocalić świat przed zagładą: w Apokalipsie św. Jana odnalazł szyfr, z którego wynika, że Antychryst właśnie się rodzi. Z poświęceniem grzeszy i szuka młodej dziewicy - te działania umożliwiają skontaktowanie się z szatanem.

Nieokrzesana pomysłowość de la Iglesii tak ujęła Pedro Almodóvara, że wyprodukował jego debiutancką "Akcję mutant". Absurd, groteska na granicy dobrego smaku, a czasem zwykły wygłup rządzą też w "Hiszpańskim cyrku". Z jednej strony tłem jest kilkadziesiąt lat hiszpańskiej historii, od czasu wojny domowej, przez dyktaturę Franco, aż po przebłyski demokracji w latach 70. Ale dla reżysera równie ważne są prowokacyjne sny-marzenia bohatera, cyrkowe żarty ze słoniem i kilkakrotnie powracający kaskader, który skacze z dachu, uderza o ścianę i spada na ziemię. Nic dziwnego, że film spodobał się Tarantino, który jako szef jury festiwalu w Wenecji przyznał filmowi Srebrnego Lwa za reżyserię i scenariusz.

"Kim chcesz być?" - pyta przed śmiercią ojciec nastoletniego wówczas bohatera. "Oczywiście klaunem - jak ty, jak dziadek". Trudno nie odnaleźć w tym credo samego de la Iglesii: świat jest szalony, chory, więc można tylko go obśmiać, zanegować. Jak mówi inny bohater: "Gdybym nie był klaunem, zostałbym mordercą".

Fabularnie film jest napędzany konfliktem między parą klaunów - dobrotliwym i wycofanym Javierem, który zgodnie z radą ojca został "smutnym klaunem", oraz Sergiem, który zachowuje się jak furiat, tłucze i kopie swoją dziewczynę ("Nie spodobał ci się mój żart?!"), nawet w cyrku chce być dyktatorem. Paradoksalnie jednak to nie on, ale Javier zmieni się w końcu w strzelającego na oślep zbrodniarza - dzikie zwierzę o twarzy coraz bardziej przypominającej Frankensteina.
De la Iglesias w karkołomny sposób splata sztukę i przemoc, która w końcu zawsze ma coś ze spektaklu. Widać to w niezwykle popularnej w Hiszpanii, brutalnej "Celi nr 211" Daniela Monzóna (aż osiem narodowych nagród Goya - w tym za najlepszy film, reżyserię i rolę męską), w której nowy strażnik więzienny sam zostaje uwięziony za kratami. W więzieniu dochodzi bowiem do buntu, ranny bohater budzi się w tytułowej celi nr 211 i żeby przetrwać wśród kryminalistów, musi udawać jednego z nich. Robi to coraz bardziej przekonująco, przyjmuje reguły więziennej gry. Pertraktując z policją, walczy już jakby nie o siebie, ale dziwnie sobie bliskich towarzyszy.
Teatr terroru niekiedy przybiera zresztą formę konwencjonalnych przypowiastek o bezradnej wobec zła szlachetności. Tak jest w filmie Josetxa San Mateo "Bullying", dość stereotypowo prowadzonej historii 15-latka, który w nowej szkole staje się ofiarą przemocy ze strony kolegów, coraz ostrzejszej, bagatelizowanej przez nieświadome do końca otoczenie, zmierzającej do brutalnego finału. W podobny sposób rozkłada akcenty Mikel Rueda, reżyser o wiele ciekawszego dramatu "Sięgnąć gwiazd" o hiszpańskich kobietach, które w latach 30. zostały przewiezione do więzienia w Saturrarán i oddzielone od swoich dzieci. W tym wypadku zło ma twarz zakonnic - to one przemocą wymuszają od więzionych modlitwę "Ojcze nasz" i w imię "Boga i Hiszpanii" stosują regularny terror (niejako dokumentalną wersją tej autentycznej historii jest "Zakazana pamięć" Txabera Larreategiego, również w programie imprezy). (Paweł T. Felis / "Gazeta Wyborcza")

Program

4.04.2011
20.00 - HISZPAŃSKI CYRK / r. Alex de la Iglesia / Hiszpania / 2010 / Srebrny Lew za reżyserię i scenariusz na MFF w Wenecji

5.04.2011
20.00 - BULLYING / r. Jsetxo San Mateo / Hiszpania / 2009

6.04.2011
20.00 - KAMIENICA W MADRYCIE / r. Alex de la Iglesia / Hiszpania / 2000

7.04.2011
18.15 - OBYWATEL NEGRIN / r. Sigfrid Monleon, Carlos Alvarez, Imanol Uribe / Hiszpania / 2010 / dokument
20.00 - UMRZEĆ ZE ŚMIECHU / r. Alex de la Iglesia / Hiszpania / 1999

8.04.2011
18.45 - AITA / r. Jose Maria de Orbe / Hiszpania / 2010
20.30 - DZIEŃ BESTII / r. Alex de la Iglesia / Hiszpania / 1995

9.04.2011
18.45 - NARZECZONY DLA JASMINY / r. Irene Cardona / Hiszpania / 2008
20.40 - SIĘGNĄĆ GWIAZD / r. Mikel Rueda / Hiszpania / 2010

10.04.2011
18.45 - FAMILYSTRIP / r. Luis Manarro / Hiszpania / 2009
20.30 - ZAKAZANA PAMIĘĆ / r. Txaber Larreategi, Josu Martinez / Hiszpania / 2010 / dokument


HISZPAŃSKI CYRK / reż. Álex de la Iglesia
Srebrny Lew MFF Wenecja 2010 dla najlepszego reżysera i za najlepszy scenariusz
Wybuchowa mieszanka ekstrawaganckiego i bezkompromisowego kina spod znaku Tarantino i Rodrigueza. Hiszpania, rok 1973. Nieśmiały i wrażliwy Javier zatrudnia się w cyrku jako "smutny klaun". Poznaje tam bezwzględnego "wesołego klauna", Sergio, który terroryzuje współpracowników. Tu zaczyna się tragikomiczna opowieść o dwóch klaunach, którzy pchani przez pożądanie będą walczyć na śmierć i życie o miłość niezwykle pięknej i okrutnej Natalii...

KAMIENICA W MADRYCIE / reż. Álex de la Iglesia
3 nagrody Goya 2000 - w tym dla najlepszej aktorki, MFF San Sebastian 2000 - najlepsza aktorka
Jeden z najgłośniejszych filmów Alexa de la Iglesii z rewelacyjną rolą Carmen Maury, aktorki znanej polskim widzom między innymi z VOLVER czy KOBIET NA SKRAJU ZAŁAMANIA NERWOWEGO Pedro Almodovara. Julia, dojrzała i zmęczona życiem kobieta, pracuje w agencji nieruchomości. Pewnego dnia w zapuszczonym mieszkaniu niedawno zmarłego staruszka znajduje ogromną sumę pieniędzy. Jest przekonana, że odmienią one jej ciężkie życie. Na drodze do szczęścia stanie jej jednak grupa chciwych lokatorów kamienicy pod przewodnictwem bezwzględnego przewodniczącego wspólnoty mieszkaniowej... Czarna komedia i thriller w jednym, film stał się hitem kasowym 2000 roku w Hiszpanii.

UMRZEĆ ZE ŚMIECHU / reż. Álex de la Iglesia
Osadzona w latach siedemdziesiątych gorzka komedia obrazująca środowisko hiszpańskich komików w okresie post-frankistowskiego rozluźnienia obyczajów. Nino i Bruno, dwaj przeciętni komedianci z prowincji, niespodziewanie odnoszą oszałamiający sukces. Ich prymitywny show polega głównie na tym, że Nino bez przerwy policzkuje Bruna na scenie, co wywołuje salwy śmiechu u publiczności.

DZIEŃ BESTII / reż. Álex de la Iglesia
6 nagród Goya 1995 - w tym dla najlepszego reżysera
Ksiądz Ángel jest przekonany, że odnalazł w księdze Apokalipsy ukrytą informację o zbliżających się narodzinach Antychrysta. Bestia ma narodzić się w Święta Bożego Narodzenia 1995 roku w Madrycie. Ángel pragnie temu zapobiec wszelkimi możliwymi metodami i znajduje sobie niecodziennych pomocników - ekscentrycznego fana death metalu oraz szalonego prezentera programu telewizyjnego o czarnej magii. Razem wyruszą w zwariowaną podróż po Madrycie w poszukiwaniu miejsca, gdzie ma narodzić się Bestia. DZIEŃ BESTII to kultowa hiszpańska komedia pełna groteskowych i makabrycznych scen połączonych z szalonym tempem akcji i mocnym heavy metalowym podkładem.

SIĘGNĄĆ GWIAZD / reż. Mikel Rueda
Przy malowniczej plaży Saturrarán (Kraj Basków) znajdował się kiedyś kurort, który zamieniono w seminarium, a potem w jedno z najcięższych więzień frankistowskiego reżimu. W latach 1937 - 1944 przewieziono tam dwa tysiące kobiet z całej Hiszpanii. Film opowiada historię Victorii, która w czasie wojny trafia do Saturrarán gdzie doświadcza jednego z najbardziej makabrycznych eksperymentów frankistowskiego reżimu: rozdzielania matek i ich dzieci. Wraz z innymi więźniarkami rozpoczyna walkę o swoją godność.

OBYWATEL NEGRÍN / reż. Sigfrid Monleón, Carlos Álvarez i Imanol Uribe
Nominacja do nagrody Goya 2011 w kategorii dokument
Juan Negrín, ostatni premier rządu II Republiki, to postać owiana czarną legendą. W czasie hiszpańskiej wojny domowej miał zgadzać się na czystki radzieckiej bezpieki w Hiszpanii oraz na przekazanie ZSRR rezerw złota zgromadzonych w banku centralnym. Film polemizuje z utartymi opiniami, by pokazać premiera jako człowieka uwikłanego w rozgrywki światowej i lokalnej polityki. Pozwala widzowi zagłębić się w bogatą biografię i osobowość Juana Negrina, weryfikując fakty i mity na jego temat.

FAMILYSTRIP / reż. Luis Miñarro
Znany producent filmowy, wizjoner kina Luis Minarro, odpowiedzialny m.in. za WUJKA BOONMEE, KTÓRY POTRAFI PRZYWOŁAĆ SWOJE POPRZEDNIE WCIELENIA, debiutuje niezwykle osobistym dokumentem dedykowanym własnym rodzicom. Film powstał na bazie wielogodzinnych rozmów producenta z matką i ojcem przy okazji tworzenia rodzinnego portretu. Z filmowanych sesji malarskich powstał zbiór anegdot, wspomnień i historii rodzinnych, który stanowi nie tylko przezabawny opis życia pewnego katalońskiego rodu, ale wyjątkową kronikę historii Hiszpanii i Barcelony.

BULLYING / reż. Josetxo San Mateo
Mroczny thriller o problemie maltretowania przez rówieśników, z którym boryka się młodzież na całym świecie. 15-letni Jordi po śmierci ojca przeprowadza się z matką do innego miasta, by zacząć tam nowe życie. Na początku wszystko wydaje się iść jak najlepiej. Jednak gdy chłopak przechodzi przez próg nowego gimnazjum, nieświadomie przekracza granicę piekła. W drzwiach wita go Nacho, który pomimo młodego wieku należy już do grupy tych, którzy żerują wyłącznie na strachu i cierpieniu innych.

AITA / reż. José María de Orbe
AITA przedstawia dzień po dniu "życie" rodzinnego domu reżysera w Kraju Basków, gdzie od lat nikt nie mieszka. Historia budynku sięga średniowiecza (XI-XII wiek) i miała istotne znaczenie dla dziejów regionu. Film opowiada o codzienności domu, łącząc fabułę ze światem magicznym baskijskich mitów o nieśmiertelności duszy. José Maria de Orbe jest reżyserem niekonwencjonalnym. Swoją pasję do kina łączy z silnym zamiłowaniem do sztuk plastycznych, filmów eksperymentalnych oraz instalacji artystycznych.

ZAKAZANA PAMIĘĆ / reż. Txaber Larreategi, Josu Martínez
W Hiszpanii powstaje dziś wiele filmów poruszających trudny temat zbrodni wojny domowej oraz represji reżimu generała Franco. Dokument ZAKAZANA PAMIĘĆ można potraktować jako uzupełnienie filmu fabularnego SIĘGNĄĆ GWIAZD. Fabuła filmu składa się z historii kilku kobiet, które żyją do dziś i zgodziły się opowiedzieć, jak trafiły do kobiecego więzienia Saturrarán, co je tam spotkało oraz o tym, jak ten okres boleśnie naznaczył ich życie.

NARZECZONY DLA YASMINY / reż. Irene Cardona
Festiwal Kina Hiszpańskiego Malaga 2008 - najlepszy film, najlepsza aktorka
Piękna Marokanka Yasmina przyjeżdża do Hiszpanii na studia i... w poszukiwaniu męża. Jej wybrankowi nie spieszy się do ożenku, ale dziewczynie zależy na czasie: potrzebuje papierów, by uniknąć deportacji. Tu zaczynają się zabawne perypetie bohaterki i jej przyjaciół w poszukiwaniu narzeczonego, który ożeni się z solidarności albo dla pieniędzy. Film jest wakacyjną komedią o miłości i małżeństwie opowiadającą o nie zawsze łatwej integracji przybywających do Hiszpanii imigrantów.

Organizatorami festiwalu są Ambasada Królestwa Hiszpanii, Instytut Cervantesa oraz AP Mañana.